Jack van der Veen (Nyenrode Business Universiteit): “Heeft supply chain sleutel tot betere wereld in handen?”

Geblaat

Je kunt tegenwoordig geen conferentie meer bezoeken of vakpublicatie openslaan of het gaat over hoe de platforms, sensoring, blockchain, artificial intelligence, big data en vele ander moderne (informatie)technologieën ons leven, onze organisaties en onze ketens drastisch gaan veranderen. Soms is dat inspirerend en soms is het zelfs ronduit beangstigend, want niets lijkt meer zeker. Hoe dan ook, in de meeste gevallen lijkt de afdronk van de discussie toch het meest op ‘veel geblaat, weinig wol’. De concepten zijn groots en meeslepend, maar daadwerkelijke toepassingen zijn er nog maar mondjesmaat.

Hype push

Interessante vraag daarbij is hoe het eigenlijk komt dat de toepassingen van nieuwe IT-mogelijkheden in de supply chain zo ver achterblijven. Daarop is een breed spectrum van mogelijke antwoorden te geven. Enerzijds wordt vaak gesteld dat IT meer een hype push door consultants, goeroes en verkopers is dan een op een realistische vraag gebaseerde toepassing. Anderzijds wordt beweerd dat organisaties te weinig visie, durf en doorzettingsvermogen hebben om innovaties door te voeren. Waarschijnlijk ligt de waarheid ergens in het midden; IT is zeker niet altijd direct toepasbaar, maar ondertussen zijn er ook veel toepassingen die mooie mogelijkheden bieden maar onvoldoende ingezet worden.

Klantwaarde

Als we met onze ketens een stap verder willen komen, zullen we allereerst moeten beseffen waar het écht om gaat. Het primaire belang van organisaties is natuurlijk niet om nieuwe technologieën te gebruiken; het is een middel en geen doel op zichzelf. Bij elke vernieuwing zullen we ons in eerste instantie moeten afvragen welke (nieuwe of extra) klantwaarde we daarmee kunnen realiseren. In de praktijk zien we dat IT doorgaans wordt gezien als een manier om hetzelfde door digitalisering beter te doen. Echter, met dat uitgangspunt legt de onmiskenbare maar vaak toch relatief geringe efficiëntieverbetering door IT het al snel af tegen alle extra inspanning en onvermijdelijk ‘gedoe’ dat IT-implementatie nu eenmaal met zich meebrengt. En dus doen we het liever niet dan wel.

Sneller paard

Klantwaarde centraal dus. Vaak kan nieuwe klantwaarde worden afgeleid uit de latente behoeften die klanten hebben; wensen die ze misschien niet expliciet hardop uitspreken, maar die ‘onder de oppervlakte’ wel bij ze leven. Zoals Henry Ford ooit zei: “als ik mijn klanten had gevraagd wat ze wilden hadden ze gezegd: snellere paarden.” Een meer recent voorbeeld is de smartphone, Niemand heeft er ooit om gevraagd, maar inmiddels lijken we niet meer zonder te kunnen.

Duurzaamheid

De grote kunst is natuurlijk het vinden van latente behoeftes bij de klanten; het welbekende ‘gat in de markt’. En dat is natuurlijk niet alleen een taak van sales. Zoals Philip Kotler zei: “The sales department is not the entire company, but the entire company better be the sales department”. Een voor supply chain relevante richting wordt daarbij steeds pregnanter: klanten wensen (of eisen) steeds meer op het gebied van sociale en ecologische duurzaamheid. De kwestie wordt daarmee dus hoe we de verschillende dimensies van duurzaamheid (zoals bijvoorbeeld gedefinieerd in de ‘sustainable development goals’ van de Verenigde Naties: people, planet, prosperity, peace & partnership) kunnen bereiken met behulp van nieuwe technologieën.

Business model

Bij het invullen van een nieuwe behoefte door het gebruik maken van nieuwe IT horen ook nieuwe businessmodellen. Bekend voorbeeld is de repenfabrikant Tony Chocolonely, bij welk bedrijf tracking & tracing door de hele keten heen noodzakelijk is om de claim van ‘slavenvrije chocolade’ ook te kunnen waarmaken. Ander voorbeeld zijn de maaltijdboxen van bijvoorbeeld Hello Fresh, waarbij vraag en aanbod met behulp van state-of-the-art forecasting tools op elkaar kunnen worden afgestemd. En ook als we een significante besparing in CO2-uitstoot door horizontale samenwerking in transport willen bereiken is zowel een betere klantwaarde (beschikbaarheid, leverfrequentie) als intensieve datacommunicatie onmisbaar.

Verbinden

Kortom, met nieuwe technologieën en nieuwe businessmodellen is het mogelijk om meer duurzamere ketens te realiseren en op die manier de klanten beter te bedienen. Het zal duidelijk zijn dat supply chain daarbij een cruciale rol heeft. Bij de implementatie van veranderingen spelen immers drie zaken een rol: de technologie, de processen en de menselijke factor. Hierin vormen de processen de verbindende factor, immers de technologie en de mensen functioneren binnen de supply chain-processen. Samengevat: nieuwe klantwaarde vraagt nieuwe businessmodellen en dus nieuwe supply chain-processen waaronder de inzet van nieuwe technologieën en een andere inzet van mensen in die processen (de zogenaamde sociale innovatie).

Actie

Als we het zo bezien dan heeft supply chain inderdaad de sleutel in handen tot een betere (meer duurzame) wereld. Maar met een sleutel alleen kom je natuurlijk niet zo ver; we zullen ook in actie moeten komen om de deur naar de toekomst te openen. Echter, met de huidige kortetermijnfocus op kosten, het werken binnen de eigen logistieke silo en het zoeken naar stabiliteit en zekerheden komen we niet zo ver. Het is dus de hoogste tijd om onze comfort zone te verlaten en onze mooie toekomst te ontsluiten. Wat houdt u nog tegen?