Het jaarlijkse rapport over het milieu is dinsdag aangeboden aan staatsecretaris Van Geel (Milieu). Milieubalans 2005 is opgesteld door het Milieu- en Natuurplanbureau (NMP) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). In het algemeen stelt het NMP dat de milieukwaliteit weliswaar verbetert maar dat die verbetering te traag verloopt.

Al voert Nederland het Europese beleid netjes uit, dan nog zal dat onvoldoende zijn om te voldoen aan de milieueisen die de Europese Unie stelt, meldde het NMP. Omdat Nederland dichter bevolkt en bebouwd is dan andere EU-lidstaten, is de uitstoot van vervuilende stoffen per vierkante kilometer groter dan elders.

Eerder werd al bekend dat Nederland de luchtkwaliteitsnormen voor stikstofoxide en fijn stof in 2010 niet gaat halen. Volgens het NMP voert Nederland in vergelijking met andere landen een verdergaand beleid om vervuiling bij de bron aan te pakken. Ze wil ook dat de Europese regels op dat gebied strenger worden. De vraag is echter of de lidstaten die wel aan de luchtkwaliteitsnormen voldoen, daarin zin hebben.

Klimaat

Volgens het NMP kan Nederland toch nog voldoen aan de afspraken van het Kyoto-klimaatverdrag door in het buitenland uitstootvermindering te realiseren en door emmissierechten te kopen van andere landen. Maar de binnenlandse uitstoot van broeikasgassen blijft toenemen.

Doelen voor energiebesparingen en duurzame energie blijven bij het huidige beleid onhaalbaar. In plaats van 1,3 procent bespaart Nederland 1 procent per jaar. Het aandeel duurzame energie zou in 2010 5 procent moeten bedragen; dat blijft vooralsnog steken op 3,5 procent.

Ammoniak

In het beperken van het mestoverschot boekt Nederland vorderingen, maar ook hier ligt het tempo te laag. Met de komst van nieuwe normen voor nitraat in het grondwater en de fosfatenbelasting moet Nederland uit een ander vaatje gaan tappen om aan de Europese doelstellingen te voldoen. Ruimtelijk beleid door de instelling van uitstootvrije zones is volgens het NMP niet effectief gebleken. De totale uitstoot van bijvoorbeeld ammoniak is niet afgenomen.

Milieudruk

In een reactie op de Milieubalans stelde Van Geel dat de natuur- en milieudoelstellingen zullen worden gehaald. Als bij een tussenmeting in 2006 blijkt dat het beleid onvoldoende effect heeft, komt het kabinet ‘gewoon met extra beleid’. Volgens Van Geel doet Nederland nu al meer dan de meeste EU-lidstaten. Nederland geeft ’twee tot drie keer zoveel uit per inwoner’ om de milieudruk van wonen, werken en recreatie te verminderen, aldus de staatssecretaris.

Stichting Natuur en Milieu en Miliedefensie onderschrijven de belangrijkste conclusies van de Milieubalans 2005. Natuur en Milieu roept onder meer op tot maatregelen die de luchtkwaliteit moeten verbeteren zoals langzamer rijden, roetfilters op nieuwe auto’s en bestaande dieselauto’s, vrachtwagens en bussen, hogere haventarieven voor zee- en binnenvaart en filters op kolen- en bio-energiecentales.

Volgens beide organisaties maakt het NMP duidelijk dat de regering de gezondheid van de Nederlanders ondergeschikt maakt aan de belangen van het bedrijfsleven. Milieudefensie stelt dat Nederland steeds weer normen probeert op te rekken en vertragingstactieken toepast. Ze is blij met de kritische stellingname in de Milieubalans. ”Er is voldoende draagvlak voor écht milieubeleid. Het is de hoogste tijd dat het kabinet hier nu werk van maakt’, aldus directeur Vera Dalm.