De afgelopen jaren hebben een proliferatie van codes, normen, richtlijnen, standaarden en wat dies meer zij voor verantwoord ondernemen laten zien. Van AA 1000 en de Bellagio Principles tot de Stakeholder Alliance Sunshine Standards for Corporate Reporting en UN Global Compact. Dit is een symptoom van de zoektocht naar de heilige graal van maatschappelijk ondernemen. Een zoektocht die niet zelden heeft geresulteerd in de conclusie dat het bestaan van deze graal een illusie is. Tevens is dit het gevolg van de drang van de verschillende belanghebbenden hun eigen agenda’s gerealiseerd te willen zien.
Eind juni organiseerde ISO in het kader van deze zoektocht een conferentie over maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Voorafgaand aan deze conferentie zijn gedurende twee jaar stakeholders geconsulteerd over hoe zij over de rol van ISO in dit kader zien. De resultaten van deze wereldwijde stakeholderconsultatie lieten een sterk gevarieerd, zelfs ambigu, beeld zien. Het werd weer eens duidelijk dat er minstens net zoveel meningen over verantwoord ondernemen zijn als mensen zijn die zich er mee bezighouden. Dat hoeft niet erg te zijn, maar het is ook lang niet altijd even constructief.
Het aardige is dat een eventuele ISO- standaard of -richtlijn voor MVO juist tolerant zou zijn tegenover deze verscheidenheid van opvattingen. En dat heeft er niets mee te maken of verantwoord ondernemen al dan niet gestandaardiseerd kan worden, zoals vaak geroepen wordt.
Want waar het bij een ISO-managementsysteemnorm in de kern om draait, is systematische bedrijfskundige verankering. De recentste ISO 9001-norm is hier een prima voorbeeld van: het biedt een raamwerk voor een structurele, procesmatige inrichting van managementsystemen dat bruikbaar is voor elk type organisatie en ieder soort product of dienst. Het biedt organisaties houvast en maakt het organiseren van, in dit geval, kwaliteit mogelijk. Het idee van continue verbetering speelt hierin als centrale prestatiemaatstaf een belangrijke rol: het systeem wordt zodanig ingericht dat de organisatie er blijvend beter door kan presteren. ISO doet daarmee een handreiking voor het formuleren van een antwoord op de ‘hoe-vraag’ van maatschappelijk verantwoord ondernemen , een vraag waar veel bedrijven mee worstelen. Daarnaast dwingen systeemnormen, alsmede de eventuele certificering ervan, een bepaalde verplichting van organisaties af.
Een eventuele ISO-standaard of -richtlijn biedt kansen, waarmee MVO binnenkort weleens meer standaard kan zijn.
Lars Moratis is partner van CSR Academy te Rotterdam.