Wereldwijd zijn steeds meer grondstoffen nodig om de groeiende bevolking te voorzien van voedsel en producten zoals kleding en apparaten. Omdat de vraag toeneemt en om niet afhankelijk te zijn van grondstoffen uit andere landen, wil de Nederlandse overheid steeds meer grondstoffen hergebruiken. In 2050 moet de hele economie draaien op deze circulaire grondstoffen. Maurice Goudsmith, categoriemanager Afvalzorg en grondstoffenmanagement bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) maakt zich sterk voor altijd circulair inkopen. Ook nu al.
100% circulair, waarom is dat zo belangrijk?
‘Veel van de grondstoffen die de Nederlandse economie draaiende houden komen nu nog uit het buitenland. Deze stoffen worden met de groeiende bevolking en welvaart steeds schaarser en daarom willen we minder afhankelijk zijn van anderen. Over ruim 10 jaar in 2030 wil de overheid 50% minder primaire grondstoffen zoals olie, gas en metalen verbruiken. De voordelen van een circulaire economie reiken verder dan minder afhankelijkheid van andere landen. Het biedt kansen aan bedrijven, schept banen en draagt bij aan een schoner milieu. De doelstelling om uiteindelijk te komen tot 100% in 2050 is dan ook nauw verweven met de Sustainable Development Goals (SDG) van de Verenigde Naties (VN). Hiermee wil de VN wereldwijd een einde maken aan extreme armoede, ongelijkheid, onrecht en klimaatverandering. Samen met de markt ontwikkelt de Rijksoverheid initiatieven om Nederland 100% circulair te maken. Bijvoorbeeld door circulair in te kopen.’
Wat is jouw visie op het gebied van circulair inkopen?
‘Mijn visie is: de opdrachtgever staat centraal. Die bepaalt vanuit zijn doelstellingen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en beschikbare budget wat nodig is. Inkoop vertaalt dit naar wat er in de markt beschikbaar is of ontwikkeld moet worden, dat is onze toegevoegde waarde. Kun je circulair inkopen dan moet je dat altijd doen. Maar je moet je daarbij wel altijd afvragen of een circulaire oplossing ook past bij de behoefte van de klant. Bij de Rijkoverheid zijn producten en diensten ingedeeld in categorieën zoals de categorie Afvalzorg en grondstoffenmanagement. Onze klanten zijn de ministeries en rijksdiensten waarvoor wij afval om laten zetten naar duurzaam herinzetbare grondstoffen. Hierbij adviseren we natuurlijk ook over de mogelijkheden van duurzame oplossingen. We proberen er bovendien voor te zorgen dat we steeds meer circulaire leveranciers en producten kunnen aanbieden.’
Hoe vergroot je het aanbod van circulaire leveranciers en producten?
‘Bij RVO.nl zijn we wekelijks bezig met ‘challenges’ waarin we de markt stimuleren om met ons mee te denken. Daarnaast onderhouden we contacten met startups die aan nieuwe producten werken. Hun ideeën zetten we ook binnen onze eigen organisatie in voor het verwerken van afval tot grondstof. Een voorbeeld daarvan is zeep die gemaakt wordt met het extract van sinaasappelschillen. We zijn aan tafel gaan zitten met het bedrijf dat voor ons de sanitaire voorzieningen bij de Rijksoverheid onderhoudt en een startup. Nu kijken we hoe we alle zeepdispensers met deze zeep kunnen vullen. Op dezelfde manier hebben we dat gedaan met onze gebruikte koffiebekers die we nu omzetten naar toiletpapier en tissues.’
Loopt de Rijksoverheid hiermee voorop?
‘Als de markt te kleinschalig is of nog ontwikkeld moet worden dan treden wij op als launching customer. Omdat de Rijkoverheid grootschalig afneemt, kan de producent het ook gaan ontwikkelen. Met dit soort initiatieven maken we de vijver van circulaire producten steeds groter zodat klanten daar meer in vinden. Dat werkt beter dan dat je klanten iets opdringt dat niet volledig aansluit op zijn behoefte. Voor die valkuil moet je als inkoper uitkijken want dat krijg je later toch terug in een evaluatie over de dienstverlening.’
Heb je nog meer tips voor inkopers?
‘Maak naast die vertaling van duurzaamheid naar de behoefte van de opdrachtgever ook goed zichtbaar wat het kan opleveren. Laat zien wat de kosten zijn, of wel de Total Cost of Ownership (TCO) voor het gebruik en uiteindelijk afstoten van het product. Zorg dat je de behoefte goed functioneel omschrijft en vraag jezelf altijd af of je per se eigenaar moet worden van een product. Immers is het een middel. Denk bijvoorbeeld eens aan ‘product as a service’. Hierbij blijft de leverancier/producent eigenaar van zijn eigen producten. Op deze manier is het veel makkelijker te organiseren dat de fabrikant zijn eigen materialen opneemt in zijn eigen keten en het weer hergebruikt. Omdat jij als afnemer dat dan niet hoeft te doen, ben je uiteindelijk goedkoper uit. Daarnaast heeft Inkoop een essentiële rol bij verpakkingsmaterialen. Probeer omverpakkingen te retourneren of gebruik verpakkingsmaterialen die recyclebaar zijn.’
Wat inspireert jou vooral in dit werk?
‘Het leuke van dit vak is dat je zelf het verschil kunt maken. Steeds weer nagaan wat er nog meer mogelijk is. Dat zit in het zoeken naar nieuwe producten. Maar het gaat ook over meer inzicht krijgen in de afvalketen en -stromen en dat ook duidelijk maken aan je omgeving. We komen van een situatie waarin afval gezien werd als noodzakelijk kwaad vanuit de bedrijfsvoering. De afgelopen jaren hebben we binnen de Rijksoverheid de focus verlegd naar afval omzetten in herinzetbare grondstof. Daar sturen we sterk op en dat zie je terug in het feit dat afval beter wordt gescheiden en dat de kwaliteit van de grondstoffen toeneemt. Die beweging in gang zetten, daar krijg ik veel energie van. Heel inspirerend is voor mij ook de circulaire beurs voor markt en overheid die we nu 2 keer hebben georganiseerd. Met afgelopen keer 641 bezoekers heeft die een geweldige impact. Als er iets is om trots op te zijn dan is het dat wel.’
Wat zie je als belangrijkste uitdagingen voor de komende tijd?
‘De kwaliteit verbeteren van de aangeboden afvalstromen, bijvoorbeeld bekers, kunststof en gft-afval, waardoor recyclebedrijven het nog beter kunnen verwerken. Dat moeten we met elkaar doen. Inkoop kan organisaties hierbij helpen, bijvoorbeeld door zicht te houden op welke nieuwe materialen bij de organisatie binnenkomen. Zo krijgen we meer aandacht voor circulaire oplossingen.’
Hoe is het om als inkoper bij de Rijksoverheid te werken?
‘Ik ben hier gaan werken omdat ik iets wilde bijdragen aan de vooruitgang van Nederland. Dat maakt werken voor de overheid anders dan bij andere organisaties. Het gaat om het grotere geheel. Je werkt in een omgeving waarin je rekening moet houden met de ambities van het kabinet en de gevoeligheden van dossiers. Dat vraagt om doorzettings- en incasseringsvermogen. Zoek je die uitdaging en hou je van maatschappelijk relevantie dan nodig ik je graag uit om meer informatie aan te vragen over de mogelijkheden om als inkoper bij de Rijksoverheid te werken en bij ons te solliciteren.’
Dit interview is eerder gepubliceerd op de website van de rijksoverheid