Dat is de belangrijkste conclusie van Jan Jonker, hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen, in zijn onderzoek naar nieuwe businessmodellen dat op 1 juni 2012 is gepresenteerd. Het onderzoek voorziet bedrijfsleven en overheid van een nieuwe generatie modellen voor duurzame ondernemers. Voor het onderzoek werkte Jonker samen met de ASN Bank, De Groene Zaak en Stichting Energie Transitie Nederland.

Andere waarden
In het onderzoek lag de focus op businessmodellen die zich op meer richten dan alleen economische waarde. Dat betekent dat bij bedrijven ook sociale en ecologische aspecten een rol spelen. Om daarin meer inzicht te krijgen interviewde Jonker 28 ondernemers. Daaronder waren Interface, de grootste tapijttegelfabrikant ter wereld, BAM, het adviesbureau voor de bouw en AgenschapNL. Ook kleinere adviesbureaus op het gebied van duurzaamheid, zoals Enyini en Except werden geïnterviewd. Opvallend volgens Jonker was de grote creativiteit van de ondernemers. ‘Er kunnen heel verschillende wegen worden gekozen naar evenwicht tussen waarden als natuur, zorg, aandacht en geld.’

Van bezit naar gebruik
Volgens Jonker is zijn onderzoek slechts het begin. ‘Sommige dingen roepen veel nieuwe vragen op. Geld wordt bijvoorbeeld niet langer als het enige ruilmiddel gezien. Het economische verkeer wordt in de toekomst ook ingevuld door ruilen en invullen van behoeften. Toegang hebben wordt belangrijker dan eigendom van productiemiddelen. Bezit en controle maken plaats voor gebruiken en benutten. Maar hoe organiseer je dit breder dan alleen in kleine kring?’

Kennis
De uitkomsten van het onderzoek maken volgens Jonker duidelijk dat de huidige praktijk van alleen economische modellen aan het veranderen is. ‘Hoewel het onderzoek nieuwe vragen oproept, geeft het ook een schets van de toekomst. Het is duidelijk dat een verandering in gang is gezet.’ Een voorbeeld hiervan is volgens de onderzoeker het bedrijf Enyini, dat vooral kennis overdraagt in plaats van deze in huis te houden.

Innovatieve ondernemers
Het onderzoek is uitgevoerd vanwege het groeiend aantal signalen dat het huidige (economische) gedachtegoed niet meer functioneert. Nieuwe manieren van organiseren ontstaan, waarin duurzaamheid vaak centraal staat. De nieuwe ondernemers hebben echter niet altijd een sluitend ondernemingsplan. Het lukt hun wel een startkrediet te krijgen, maar hun businesscase is niet voldoende op orde voor de volgende fase. Vaak starten deze ondernemers immers een innovatieve onderneming waarvan de uitkomsten onmogelijk te voorspellen zijn. Vooral traditionele investeerders hebben hier moeite mee. Zij kijken voornamelijk met een zakelijke blik naar de ‘return on investment’.

Dankzij een donatie van de ASN Bank is dit rapport gratis ter beschikking gesteld aan een ieder en via de link te downloaden.