Er moet betere Europese afstemming komen op het gebied van het hergebruik van grondstoffen uit afval, aldus de Nederlandse provincies en de Duitse deelstaat Baden-Württemberg. Dit staat in het position paper aan de Europese Commissie, in aanloop naar de nieuwe EU-biotechwet.

Position paper

De Nederlandse provincies en de Duitse deelstaat Baden-Württemberg hebben een gezamenlijk position paper gepresenteerd tijdens de Internationale Conferentie over Bio-economie op 18 september 2024 in Stuttgart. In dit paper, gericht aan de Europese Commissie,roepen de regio’s op tot Europese afstemming over het hergebruik van grondstoffen uit afval en de “einde-afvalstatus”: de status die afval krijgt nadat het wordt behandeld en opnieuw als grondstof kan worden ingezet.

Het position paper is niet alleen een oproep aan de Commissie; het is een handreiking om inhoudelijk bij te dragen aan de herziening van de huidige Europese strategie voor de bio-economie, met behulp van regionale voorbeelden. Eind 2025 wordt deze herziening verwacht. De herziening wordt onderdeel van een bredere Europese biotechnologiewet, de verantwoordelijkheid van de beoogde Eurocommissaris voor Welvaart & Industrie, de Fransman Stéphane Séjourné.

De Noord-Hollandse gedeputeerde Esther Rommel, bestuurder van het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP) en bestuurlijk HNP-dossierhouder Circulaire Economie, presenteerde namens de gezamenlijke Nederlandse provincies het position paper. Dit deed ze samen met staatssecretaris Dr. Andre Baumann, van het ministerie voor Milieu, Klimaatbescherming en de Energiesector van de Duitse deelstaat Baden-Württenberg.

Aanbevelingen

De vooruitgang in biowetenschappen heeft geleid tot enkele van de meest veelbelovende technologische gebieden van deze eeuw: biotechnologie en biomanufacturing. Ze hebben de potentie om de landbouw-, bosbouw-, energie-, voedsel-, voedersector en industrie te moderniseren. Daarnaast dragen deze technologieën bij aan het concurrentievermogen van de EU en de groene en digitale transitie. Biotechnologie is een sleuteltechnologie voor een bio-economie.

Momenteel vormt EU-wetgeving rondom de bio-economie een knelpunt, omdat voor elke afzonderlijke toepassing een einde-afvalstatus vastgesteld moet te worden. Dit bemoeilijkt de opslag, het transport en het hergebruik van deze grondstoffen. Daarnaast verschillen de aanpak en toepassingsmogelijkheden bovendien enorm tussen lidstaten. Het zou de transitie naar een circulaire economie versnellen, als deze zaken op Europees niveau geharmoniseerd worden.

Het position paper adresseert deze knelpunten en doet vier belangrijke aanbevelingen aan de Europese Commissie voor de herziening van de Europese strategie voor de bio-economie:

  • Benut het volledige potentieel van de circulaire bio-economie voor de winning van grondstoffen, vooral kritieke grondstoffen die we hard nodig hebben voor onmisbare technologieën. Secundaire grondstofstromen (zoals rioolwater, afval of uitlaatlucht) zijn van wezenlijk belang voor de duurzame bio-economie.
  • Lokale actoren beheren momenteel de infrastructuur van materiaalstromen die nuttig zijn voor de circulaire bio-economie, zoals de afvalverwerking. Beschouw stedelijke gebieden, regio’s en gemeenten daarom als bestuurlijke gebieden voor secundaire grondstofstromen.
  • Onderzoek een geharmoniseerde, op stoffen en sectoren gebaseerde aanpak van de einde-afvalwetgeving met duidelijke voorschriften en standaardprocedures voor secundaire grondstofstromen om de einde-afvalstatus te verkrijgen.
  • Onderzoek manieren om de marktintroductie van duurzame bio-economieproducten te bevorderen, door middel van verbeterde EU-maatregelen en -wetgeving.

Op de aanbevelingen uit het position paper en de handreiking om mee te denken over de invulling van de herziening van de EU-strategie voor de bio-economie, is positief gereageerd. Begin 2025 komen experts van de Europese Commissie en ondernemers uit Nederland en Baden-Württemberg samen in Brussel om hier verder inhoudelijk dieper op in te gaan.

Daarnaast nemen gedeputeerden Esther Rommel (Noord-Holland), Jan Klopman (Flevoland) en Friso Douwstra (Fryslân) op 9 oktober 2024, tijdens de Europese Week van Regio’s en Steden, deel aan een panel van het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP) over circulaire economie. Hier spreken zij onder meer over het position paper en de toekomstige EU-biotechwet, samen met de Europese Commissie, Baden-Württemberg, CirTec B.V. en het European Chemical Regions Network.

Context

Om meer aandacht te vragen voor de belangrijke rol van regio’s in het bevorderen van een duurzame bio-economie, overhandigden de Nederlandse provincies en de Duitse deelstaat Baden-Württemberg in maart 2024 een eerste position paper aan de Europese Commissie. Hierin vroegen ze onder meer om meer erkenning van en ondersteuning voor de rol die regio’s innemen in het realiseren van een dergelijke circulaire bio-economie op Europees niveau.

Eind maart 2024 presenteerde de Commissie een mededeling over biotechnologie. De mededeling sloot grotendeels aan bij het position paper van de Nederlandse provincies en Baden-Württemberg, vooral het voorstel om de EU-strategie voor de bio-economie te herzien en daarmee het belang van biotechnologie voor de bio-economie en in de bredere groene transitie te benadrukken.

In de opdrachtbrief van kandidaat-Eurocommissaris Stéphane Séjourné wordt eveneens gerefereerd aan een nieuwe Europese biotechwet, waar de herziening van de EU-strategie voor een bio-economie onder komt te vallen. Deze aangekondigde herziening van de EU-strategie voor de bio-economie in 2025 is de aanleiding voor het tweede position paper uit september 2024.

(Auteurs: Femke Boersma, Huis van de Nederlandse Provincies en Yolanda Schmal, Provincie Noord-Holland)