Het kabinet doet een dringende oproep aan bedrijven en huishoudens om zoveel mogelijk energie te (blijven) besparen en neemt maatregelen voor energiezekerheid. Het verbaasd mij dat het tot 80% energiebesparingspotentieel door overschakelen naar LED-verlichting nergens wordt benadrukt en kansen onbenut blijven. 

Met het sluiten van de Europese Green Deal heeft Nederland zich – net als alle andere EU-lidstaten – gecommitteerd om van Europa tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld te maken. Om daar te komen hebben de lidstaten onder meer afgesproken om in 2030 de CO₂-uitstoot met 49% terug te brengen ten opzichte van 1990. Een doelstelling die Nederland – mits andere Europese landen ook meedoen – zelfs wil verhogen naar 55%.

Er is een relatief simpele oplossing die een aanzienlijke bijdrage levert aan het realiseren van deze torenhoge ambities. Die oplossing heet LED-verlichting. De vervanging van niet-duurzame verlichting door LED-verlichting is een relatief makkelijke stap waarmee we als samenleving meerdere vliegen in één klap slaan. We gebruiken veel minder stroom, dus hoeven we ook minder elektriciteit op te wekken. Minder stroomgebruik betekent enorme besparingen op energiekosten. En last but not least: we dringen zo de CO₂-uitstoot sterk terug.

Steden verantwoordelijk voor 70% van de jaarlijkse CO2-uitstoot

Wereldwijd wordt 13% van alle elektriciteit gebruikt voor verlichting. Met het massaal overschakelen op LED-verlichting kunnen we dit terugdringen naar 8%. Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) zijn steden verantwoordelijk voor 70% van de jaarlijkse wereldwijde CO2-uitstoot. Connected LED-verlichting is ėėn van de meest toegankelijke en betaalbare groene technologieën die beschikbaar is voor stadsinfrastructuur, en levert ėėn van de hoogste relatieve energiebesparingen, tot wel 80%.

Het installeren van een LED-verlichting installatie is tot 70% energiezuiniger dan minder duurzame alternatieven. Maak je er slimme LED-verlichting van – licht dat met elkaar verbonden wordt door the Internet of Things (IoT) – dan kan afhankelijk van de toepassing de besparing op elektriciteitsgebruik oplopen tot 80%. Als het gaat om woningen kan letterlijk in een handomdraai elektriciteitsbesparingen gerealiseerd worden door het vervangen niet duurzame lampen. Een LED-lamp is namelijk 90% zuiniger dan een gloeilamp of 85% zuiniger dan een halogeenlamp en gaat bovendien tot vijftien keer langer mee dan een minder duurzaam alternatief.

Er kan jaarlijks € 65,1 miljard op energiekosten worden bespaard

Als we alle niet-duurzame lichtpunten in de EU zouden vervangen door LED-verlichting kan jaarlijks € 65,1 miljard aan energiekosten worden bespaard en kan de CO₂-uitstoot met 50,9 miljoen ton worden teruggedrongen. In Nederland bestaat het grootste deel van de verlichting (circa 63%) nog uit niet-duurzame verlichting. Alleen al de overschakeling in Nederland kan levert een jaarlijkse besparing op van € 1,61 miljard aan energiekosten en 2,9 miljoen ton aan CO₂-uitstoot. Een hoeveelheid die gelijk is aan de CO₂-opname van 132,6 miljoen bomen. Dit is vergelijkbaar met wat een bos ter grootte van de provincie Noord-Holland jaarlijks opneemt aan CO2.

Natuurlijk gaat het aanbrengen van connected LED-verlichting gepaard met kosten. Maar die investering is, afhankelijk van de toepassing en energieprijzen, snel terugverdiend en weegt daarmee ruimschoots op tegen de financiële voordelen.

Zet de knop om en ga verantwoordelijk om met licht

De rijksoverheid heeft een op zich goed initiatief genomen om het energieverbruik te vermindere met de naitonale campagne ‘Zet ook de knop om’ (https://zetookdeknopom.nl/). De campagne benadrukt terecht dat er extra stappen nodig zijn, zowel voor overheden, bedrijven als huishoudens. Maar te midden van de vele praktische tips die Zet ook de knop om geeft, valt op dat een belangrijke tip ontbreekt: het besparingspotentieel van LED-verlichting wordt namelijk nergens genoemd. Het verantwoordelijk omgaan met het gebruik van licht zou juist gestimuleerd moeten worden. Het gaat hierbij om de overstap naar duurzaam LED-licht, maar ook het verslimmen van licht om te voorkomen dat er onnodig licht brand op plaatsen waar niemand is of loopt. De campagne volstaat met de open deur dat je het licht ook uit kan doen.

Zonder meer een gemiste kans. En als we het hebben over gemiste kansen, valt er nog iets op in de publieke sector:  in de sectoren die onder de verantwoordelijkheid van de overheid vallen is nog veel winst te behalen met ledverlichtinig. En dat terwijl de overheid op dit gebied voorop zou moeten lopen. Practice what you preach.

Neem het installeren van connected LED-verlichting op alle Nederlandse wegen en straten. Dat levert jaarlijks een besparingspotentieel op van 435 kiloton CO₂, wat gelijkstaat aan een besparing van € 242 miljoen per jaar. Als de helft van deze openbare verlichtingspunten zouden worden vervangen door LED, is dat voldoende om elk jaar 18.000 huishouden van elektriciteit te voorzien. Ander voorbeeld: als alle verlichting in gebouwen van het Rijksvastgoedbedrijf wordt vervangen door LED-verlichting, leidt dat tot een besparing van ruim 77 miljoen kWh per jaar. Resultaat: een jaarlijkse besparing van 60 kiloton CO₂ en € 33 miljoen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over het overstappen op LED-verlichting binnen de gehele Nederlandse gezondheidszorg. Jaarlijkse besparing: 200 kiloton CO₂ en € 111 miljoen*.

Kortom: werk aan de winkel voor de Nederlandse overheid. Mark Harbers, geef Rijkswaterstaat de opdracht LED-verlichting op alle rijkswegen aan te brengen! Wethouders in heel Nederland, zorg voor verledding van straten en pleinen in jullie gemeenten! Hugo de Jonge, laat het Rijksvastgoedbedrijf LED-verlichting in alle overheidsgebouwen aanbrengen! Ernst Kuipers, stimuleer de zorgsector om voor LED-verlichting te kiezen! Rob Jetten, zie er als coördinerend minister voor Klimaat en Energie op toe dat de andere ministers hun verantwoordelijkheid nemen! Mark Rutte, stimuleer dat Nederland  een ledland wordt! Dat is een relatief beperkte stap waarbij de initiële kosten voor de aanzienlijke baten uitgaan. En minstens zo belangrijk: Het massaal en snel overstappen op connected LED-verlichting kan het startpunt zijn voor het bestrijden van klimaatverandering en de energiecrisis en brengt een klimaatneutraal Nederland weer een stap dichterbij.

*In genoemde voorbeelden is gerekend met energieprijzen van € 0,217 (overheid energieprijs 2019) en € 0,214 (consumenten energieprijs 2020)

Hellen van der Plas, CEO Benelux bij Signify