De effecten van klimaatverandering worden steeds duidelijker merkbaar, ook op onze gezondheid. Het RIVM analyseerde voor de periode 1991-2020 welke gezondheidseffecten dat zijn. Ook onderzocht het RIVM de impact van deze effecten en hoe waarschijnlijk het is dat ze plaatsvinden. Het RIVM keek daarbij naar hitte, luchtkwaliteit, mentale gezondheid, uv(ultraviolet)-straling, (pollen)allergieën en infectieziekten. De studie is onderdeel van een overzichtsrapport van het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat beschrijft voor verschillende sectoren de invloed van klimaatverandering. Daaruit blijkt dat gezondheidseffecten ook in vergelijking met andere sectoren hoog scoren op impact en waarschijnlijkheid. De effecten van klimaatverandering staan niet los van elkaar, maar kunnen elkaar versterken. Het RIVM vindt het belangrijk dat hier meer onderzoek naar wordt gedaan, zodat Nederland zich beter kan voorbereiden op extreme weersomstandigheden waarin gelijktijdig effecten optreden in de onderzochte sectoren.
Het klimaat verandert wereldwijd, en ook in Nederland. De gemiddelde temperatuur is de afgelopen eeuw gestegen. Er is meer neerslag, meer droogte en zomerse dagen komen vaker voor (boven de 25 graden Celsius). Dat heeft nu al grote gevolgen. In het kader van de Nationale Adaptatie Strategie (NAS) doet het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL(Planbureau voor de Leefomgeving)) samen met andere kennisinstellingen onderzoek naar de effecten van klimaatverandering. Het RIVM brengt de gezondheidseffecten in beeld. Deze nieuwe analyse biedt een basis voor beleid en prioritering van de meest urgente risico’s. Het RIVM beveelt aan te onderzoeken hoe effecten van klimaatverandering elkaar kunnen versterken en daardoor kunnen leiden tot maatschappelijke ontwrichting.
Effecten van hitte het best onderbouwd
Voor hitte, luchtkwaliteit, mentale gezondheid, uv(ultraviolet)-straling en hooikoorts wordt de totale impact op de mens als hoog ingeschat. Dat betekent dat er veel mensen getroffen worden, of overlijden. Het best onderbouwde effect van klimaatverandering op gezondheid is het aantal extra sterfgevallen door de hogere gemiddelde jaartemperatuur: gemiddeld 250 doden per jaar. Door klimaatverandering zijn er onder andere meer warme dagen (boven de 20 graden). Ook komen er meer hittegolven voor, die langer duren en heter zijn. Hierdoor sterven meer mensen dan normaal.
Samenhang tussen impact van deze effecten
Het PBL brengt in een overkoepelend rapport de impact en waarschijnlijkheid van de effecten van klimaatverandering in kaart. Daarin is naast gezondheidseffecten ook gekeken naar de effecten op bijvoorbeeld water, landbouw en natuur. Uit dit overzicht blijkt dat de door het RIVM onderzochte gezondheidseffecten ook in vergelijking met andere sectoren hoog scoren op impact en waarschijnlijkheid.
Urgentie voor meer onderzoek naar samenhang en stapeling van effecten
Het overzicht van impact en waarschijnlijkheid is een belangrijke stap in het onderzoek naar de effecten van klimaatverandering. Om de daadwerkelijke impact op de gezondheid te onderzoeken moet er extra aandacht komen voor de stapeling van effecten. Die kunnen optreden bij omstandigheden waar zowel hitte, luchtkwaliteit als pollen een rol spelen. Ook kunnen de effecten van verschillende thema’s elkaar beïnvloeden. Zo hebben natuurbranden niet alleen effect op de kwaliteit van de natuur, maar ook op de veiligheid en gezondheid van mensen.
Dit onderzoek blikt terug op de afgelopen 30 jaar. Welke gezondheidseffecten klimaatverandering in de toekomst kan hebben is onderdeel van een vervolgtraject.
