Scale-ups en meer gevestigde bedrijven delen een drang naar versnelling op duurzaamheid. Zij willen organisaties bouwen die ten dienste staan van de maatschappij en de planeet.

“De duurzaamheidstransitie slaagt alleen als de gevestigde orde én disruptors samen het systeem veranderen”, aldus Bas van Abel, founder van scale-up Fairphone en co-founder van start-up De Clique. Dit wordt bekrachtigd door KLM-CEO Pieter Elbers: “De enige manier om te versnellen op duurzaamheid, is dat collectief aan te pakken. Van één afdeling die dit doet, naar alle afdelingen die ermee bezig zijn; en van het zelf doen naar het besef dat je als bedrijf een plek hebt in het gehele ecosysteem”. Zo schetst hij, in het panelgesprek over de harde noten om te kraken in businesstransformatie, ter gelegenheid van de boeklancering van De Notenkraker van Anne Kloosterboer, onder leiding van Ghislaine Plag, afgelopen vrijdag 25 juni, in Doorn.

Het vertrekpunt van succesvolle disruptors als Swapfiets en Fairphone en van gevestigde bedrijven als KLM en SHV Energy is anders. De gevestigde orde ervaart druk vanuit de omgeving om te versnellen, onder andere doordat met name China maar ook Europa de beleidsdruk opvoert. Daarnaast wordt meer dan voorheen de wens van binnenuit gevoeld, omdat medewerkers kiezen voor missie-gedreven organisaties. Voor Elbers van KLM en Marrianne Groeneveld van SHV Energy gaat deze reis naar versnelling op duurzaamheid daarom over goed doseren en goed kiezen, zodat je middelen uit de huidige business modellen vrij kunt maken, om te herinvesteren in bijvoorbeeld nieuwe brandstof en nieuwe technologie.

De uitdagers in de markt voelen een ander soort druk om te versnellen; de druk om te schalen zodat marktkansen zo snel mogelijk worden gepakt. Met name het succesvol mengen van bloedgroepen daarbij – entrepreneurs en ‘gelovigen’ met planners en vakspecialisten – allen nodig in de weg voorwaarts, houdt hen bezig.

Naast de verschillen, blijken veel van de noten om te kraken op weg naar duurzame groei overeen te komen, zowel op organisatie-, project en programma als individueel niveau.

Bij het richting geven aan verandering op organisatieniveau streven beide type bedrijven naar twee transformatiesnelheden tegelijkertijd. Enerzijds het dagelijks zetten van kleine transformatiestappen via het bouwen of behouden van adaptief vermogen. Anderzijds het zetten van grote transformationele stappen via de bedrijfsstrategie. Groeneveld van SHV Energy verduidelijkt dat ze het aanpassingsvermogen van alle business units in haar bedrijf vergroot door de voedingsbodem voor verandering van de units gezonder te maken met behulp van de Six batteries of change methode. Tegelijkertijd versnelt SHV Energy de groene reis via de bedrijfsstrategie ‘Advancing Energy Together’ die de organisatie leidt naar een fossielvrije business in 2040. Door KLM worden door Elbers onder het initiatief ‘Fly Responsibly’ tal van initiatieven genomen om verder te verduurzamen.

Het mobiliseren van alle leiders en medewerkers blijkt voor allen eveneens een harde noot om te kraken op organisatieniveau. Ter illustratie: “Onder het mom van ‘go big or go home’ is Swapfiets op missie om de fietsen met de blauwe banden in alle wereldsteden het stadsbeeld te laten kleuren”, licht oprichter Dirk de Bruijn toe. “Dit opschalen vraagt om implementatie van een centraal geleide micromobility-businessstrategie”. Om ieder individu mee te nemen op die reis gebruikt De Bruijn de volgende metafoor. Hij spreekt over een champagnetoren die zich tergend langzaam vult als je alleen van bovenaf inschenkt en je geen rekening houdt met een aantal ontbrekende glazen. Als je de glazen op verschillende niveaus van de toren inschenkt, versnel je het resultaat en reduceer je je afhankelijkheid van de ontbrekende schakels. Zó activeer je change-leiderschap op ieder niveau, en krijg je kracht achter je plannen. Anne Kloosterboer vult aan: “Versnellen bij transities gaat vaak over periodiek stilstaan en vertragen om – om in champagnetoren termen te blijven spreken – de juiste schenk-strategie te bepalen”.

Bij het leiden van verandering op project- en programmaniveau kampen allen in hun businesstransformaties met een overdaad aan ideeën en initiatieven, waardoor ze soms door de bomen het bos niet meer zien. Durven kiezen, durven stoppen, écht afmaken en meten of je managementinfrastructuur-batterij vol of leeg is blijken de belangrijkste ingrediënten om de verleiding van overdaad te weerstaan.

Voor het leiden van verandering op individueel niveau schetst voetbalnestor Kees Jansma, ook aanwezig in het panel, het belang van het goudeerlijke échte gesprek. Niet iedereen kan of wil mee. De anekdote waarin Louis van Gaal Huntelaar zonder omhaal de waarheid vertelt resoneert bij allen aan tafel: “Huntelaar, ik verkies Van Persie boven jou voor een basisplaats, omdat hij op dit moment beter speelt. Teken je in op een plek op de reservebank? Zo ja, dan neem ik je graag mee. Zo nee, dan respecteer ik het als je nu nee zegt. Huntelaar spreekt zijn waardering uit voor deze eerlijke boodschap en kiest het eerste”.

Het boek De Notenkraker – oplossingen voor 50 herkenbare veranderdilemma’s is hier online te bestellen.