Gordijnen, beddengoed, kussenslopen, kleding; zo maar wat voorbeelden van textielproducten die vaak geproduceerd zijn om te gebruiken en daarna weg te gooien. Logisch ook, producenten werken stuk voor stuk in een lineair systeem – een colbert is vaak niet ontworpen om te recyclen. Na gebruik belandt hij op een stapel textiel. Een stapel die daarna ook wel eens verbrand wordt, omdat het dan in ieder geval nog energie oplevert. Toch ben ik – en met mij steeds meer textielbedrijven – ervan overtuigd dat dit beter kan. Dat we grondstoffen kunnen blijven hergebruiken. En dat we van de lineaire een circulaire economie kunnen maken, zodat we de materialen in die colbert kunnen blijven hergebruiken. Deze vijf zaken maken de textielkringloop echt sluitend.
1. Koop zo veel mogelijk gerecycled materiaal in
Het lijkt misschien voor de hand liggend, maar als textielproducent begint je toegevoegde waarde al bij de inkoop van materiaal. Gerecyclede materialen zijn daarbij de beste keus. En tuurlijk, dat is niet direct mogelijk bij allemaal; sommige hebben zeker nog wat kwaliteitsissues. Maar elke stap die je kunt zetten is meegenomen. Doordat je als inkoper vraagt naar gerecycled materiaal, merken de leveranciers van die materialen dat de vraag toeneemt. En zullen ze op hun beurt eerder geneigd zijn om de vraag te verwerken in hun aanbod en een doorontwikkeling in de kwaliteit toe te passen. Een aloude economische wet die ook werkt als je de textielsector circulair wilt maken.
2. Ontwerp op zo’n manier dat het product uit elkaar te halen is
De meeste productontwerpers nemen het hergebruik van materiaal nog te weinig mee in hun werk. Oftewel: ze ontwerpen schitterende t-shirts en jurken, maar hebben onvoldoende tijd en capaciteit om echt af te wijken van processen die langzamerhand gangbaar zijn geworden. Bovendien zijn de keten en het systeem onvoldoende ingericht op hergebruik van materiaal, waardoor de ontwerpers ook niet worden gestimuleerd om anders te ontwerpen. Als we willen gaan voor repurpose en recycling – vereisten voor een gesloten kringloop – dan roep ik bij dezen productontwerpers op die intrinsiek gemotiveerd zijn om de handschoen op te pakken. En al in de ontwerpfase rekening te houden met materialen die na gebruik er weer zijn uit te halen. Om daarna te kunnen verwerken in een kussensloop, gordijn of ander textielproduct. Extra tip: ga eens in gesprek met een sorteerder om te horen welke ontwerpaanpassingen jij kunt doen om het sorteren en recyclen te vereenvoudigen.
3. Neem de mens- en milieukosten van een product mee in de prijs
Veel producenten van textiel kiezen voor ‘virgin’ materiaal in hun product. De belangrijkste reden? Het is nu nog goedkoper dan gerecycled materiaal. En daarmee is de verkoopprijs dus ook lager te houden. Bij MVO Nederland pleiten we al langer voor het voeren van een echte prijs. Oftewel: een prijs die de effecten op mens en milieu verrekent in de verkoopprijs. Van de CO2-uitstoot die de delving van een grondstof veroorzaakt tot en met de uurlonen van arbeiders op katoenplantages. Het gevolg? Virgin stoffen worden duurder en gerecycled materiaal dus relatief voordeliger. Wat op zijn beurt weer zorgt voor eerlijkere concurrentie. Wil je zelf in kaart brengen wat de echte prijs en impact van jouw textiel is, doe dan een Life Cycle Analysis (LCA).
4. Zet een goed textielverzamelsysteem op
Het systeem van inzamelbakken in Nederlandse woonwijken is op zich goed, maar staat wel hevig onder druk. Mede doordat bij de consument niet altijd duidelijk is wat er ingezameld mag worden. Het feit dat de bakken buiten staan en niet afgesloten zijn, zorgt ervoor dat mensen er zo maar wat ingooien. Is de papierbak ernaast vol? Dan gooi je die oude kranten ook bij het textiel. Kortom: er ontbreekt een kwaliteitscheck op het ingeleverde textiel. Als er inzamelpunten bij winkels staan, gaat dat al een stuk beter. Daar checken medewerkers eerst wat er binnenkomt voordat ze het aannemen. Als textiel terugkomt in hoge kwaliteit, is er simpelweg meer her te gebruiken. Daarnaast is het belangrijk dat we ook alle kapotte textiel inzamelen voor recycling.
5. Laat zien welke chemische stoffen in het te recyclen materiaal zitten
Om het vertrouwen bij textielinkopers te vergroten is het zaak om inzicht te bieden in de chemische stoffen die in een bepaald gerecycled materiaal zijn gebruikt. De machine die momenteel teruggekomen textiel sorteert, doet dat op samenstelling – denk aan katoen of polyester – en kleur. Maar kan dat dus nog niet op chemische stoffen. En dat is lastig. Want als je een product van gerecycled materiaal op de huid draagt, heeft het andere eisen dan als je bijvoorbeeld een kleed op de grond legt. Veel organisaties willen het risico van onbekende chemische stoffen in een materiaal niet lopen en kiezen zodoende sneller voor virgin materiaal.
Zoals je ziet zijn niet al mijn punten direct uitvoerbaar. Ze vergen samenwerking op een sectoraal niveau, een aanpassing van de wetgeving misschien wel. Ik ben er dan ook van overtuigd dat we moeten samenwerken. Daarom hebben we bij MVO Nederland het netwerk textiel, waarin we met bedrijven in de textielsector werken aan het hoogwaardig hergebruik van textiel en transparantie in de keten. Wil je meedoen? Neem dan contact op met MVO Nederland.
Fioen van Balgooi, Facilitator and project manager bij MVO Nederland