Naast dat de binnenvaart al een relatief duurzame optie voor vrachtvervoer is, heeft de Europese binnenvaartcoöperatie NPRC ambitieuze doelstellingen om haar steentje bij te dragen aan de doelstellingen van het klimaatakkoord. ‘NPRC is in de sector koploper op gebied van digitalisering en streeft ernaar dit ook te worden op het gebied van verduurzaming’, zegt Femke Brenninkmeijer van NPRC. NPRC heeft een plan van aanpak gemaakt voor de verduurzaming van haar bedrijf en voor de logistieke keten. In dit plan van aanpak is monitoring van emissies erg belangrijk, mede door aankomende wetgeving voor verladers.
De binnenvaart vervoert circa 31% van alle goederen in Nederland. NPRC is de grootste Nederlandse aanbieder van vervoer over de binnenwateren en de grootste binnenvaartcoöperatie van Europa. Jaarlijks vervoeren de 150 aangesloten schepen 13 miljoen ton bulk, stukgoed en containers over de Europese binnenwateren.
De totale uitstoot van de Nederlandse binnenvaart is 1,6 mton CO2 en 21,2 kton NOx, zo blijkt uit de nationale Emissieregistratie. Afgezet tegen het totale goederenvervoer inclusief weg en spoor, is het aandeel van de binnenvaart in CO2-uitstoot 13 procent en in NOx 37 procent. Het aandeel van de binnenvaart in de gehele CO2-uitstoot van de transportsector (inclusief luchtvracht) in Nederland is met nog geen 5% betrekkelijk laag.
De klimaatplannen van de EU bevatten relatief weinig directe maatregelen voor de binnenvaart. In Nederland sloot de sector met de overheid een Green Deal met als doel te komen tot een CO2 reductie van 35-50% in 2035 om uiteindelijk in 2050 te streven naar zero emissie vervoer over water.
CSRD-regelgeving
Verladers vragen op dit moment steeds vaker om inzicht in de uitstootgegevens voor hun eigen CO2-boekhouding. De opkomende Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) zal de vraag naar betrouwbare CO2 calculaties naar verwachting in een stroomversnelling brengen. Deze wetgeving houdt namelijk in dat bedrijven een rapportage moeten maken van hun CO2-uitstoot. En niet alleen de eigen activiteiten moeten in dit rapport worden vermeld, ook de activiteiten van toeleveranciers en vervoerders. Dit raakt straks talloze bedrijven, dus ook verladers die gebruik maken van de binnenvaart.
Voor NPRC reden om ambitieuze plannen uit te werken die aansluiten bij deze ontwikkeling. Femke Brenninkmeijer, CEO van NPRC: ‘Verduurzaming van de logistieke sector is al lang geen trend meer, maar een feit. Verduurzaming staat inmiddels op alle bestuurlijke en strategische agenda’s. Dit is een zeer belangrijk thema voor onszelf, maar zeker ook voor onze klanten.’
Digitalisering is daarbij een voorwaarde. Voor de CO2 monitoring werkt NPRC daarom nauw samen met BigMile om ervoor te zorgen dat de gegevens over CO2 geaccrediteerd zijn en geschikt zijn voor de accountant. ‘Als de CRSD-rapportage op termijn wordt gekoppeld aan een CO2-heffing, dan biedt dit kansen’, voegt Jan Pronk, Managing Director van softwareleverancier BigMile, toe. ‘Door inzicht te krijgen in de daadwerkelijke CO2-uitstoot in de keten kunnen bedrijven concreet aan de slag gaan om hun uitstoot te verminderen en daarmee de kosten te verlagen.’
Business case voor verduurzaming
NPRC maakt gebruik van de iBarge app om de communicatie over transporten tussen schip en kantoor te digitaliseren. De iBarge app heeft een koppeling met BigMile zodat bevrachtingskantoren en varende ondernemers inzicht krijgen in uitstootgegevens voor hun eigen boekhouding. Brenninkmeijer: ‘Meten is weten. Als je niet precies meet en weet hoeveel je uitstoot, dan weet je ook niet waar je kunt verbeteren en dan blijft elke poging tot verduurzaming een losse flodder.’
NPRC werkt samen met de binnenvaartondernemers en klanten om emissies te verlagen. Dat kan organisatorisch door digitalisering en optimalisatie van het logistieke proces, maar ook door het gebruik van alternatieve brandstoffen of ingrijpende technische innovaties. Brenninkmeijer: “Ons lid Harm Lenten dat onlangs een waterstof elektrisch aangedreven schip in de vaart nam en gaat varen op een vast traject voor onze klant Nobian is een mooi voorbeeld van wat we samen kunnen. Daarbij helpt het de binnenvaartondernemers als er een langetermijnrelatie met de opdrachtgever bestaat. Als klanten een deel van het risico willen dragen en mee willen investeren in transport met lagere emissies, dan wordt de business case voor de binnenvaartondernemer een stuk makkelijker.’
Stikstof
De aandacht vanuit binnenvaart voor de milieueffecten en in het bijzonder de klimaatemissies groeit dus langzaam maar zeker. ‘Dit is een goede ontwikkeling, maar er mag toch nog meer bewustwording komen’, vindt Brenninkmeijer. De stikstofuitstoot is ook steeds vaker onderwerp van gesprek, vooral in de aanvoer van bouwmaterialen en bij werkschepen voor projecten die nu geen doorgang kunnen vinden vanwege stikstof. ‘We willen daarom de monitoring van CO2 uitstoot in de nabije toekomst gaan uitbreiden met NOx’, aldus Brenninkmeijer.
Green Deal Zeevaart, Binnenvaart en Havens
De binnenvaart heeft zijn ambitie om als duurzame transportsector zijn reductie van emissies naar lucht terug te brengen vastgelegd in de Green Deal Zeevaart, Binnenvaart en Havens. De doelstellingen en maatregelen richten zich zowel op de reductie van stikstof en fijnstof als op de vermindering van de uitstoot van CO2. Doel is te komen tot een (nagenoeg) emissievrije en klimaat neutrale binnenvaartsector in 2050 en om als tussenstap:
In 2030 de CO2-emissies van de Nederlandse binnenvaartvloot gereduceerd te hebben met 40% tot 50% ten opzichte van 2015.
In 2035 een reductie van de emissie van milieuverontreinigende stoffen door de binnenvaart gereduceerd te hebben met 35% tot 50% ten opzichte van 2015.
De binnenvaart heeft meer mogelijkheden om te decarboniseren dan de internationale scheepvaart. Binnenvaartschepen zijn doorgaans veel kleiner dan diepzee- en oceaanschepen. De reizen zijn korter dan bij internationale vaart en hebben binnenvaartschepen meer mogelijkheden om te tanken of op te laden.
Omvang Nederlandse binnenvaart
Negentig procent van alles wat consumenten kopen, komt binnen via zee en wordt voor een groot deel via de binnenvaart aan- en afgevoerd in Europa. De Nederlandse binnenvaartvloot, bestaande uit circa 6.500 schepen variërend in laadvermogen van 350 tot 6.000 ton, opereert op alle Europese kanalen en rivieren in het transport van containers, droge bulk, chemicaliën en brandstoffen. In totaal vervoerd de binnenvaart meer dan een miljoen ton goederen per dag. Daarmee is de Nederlandse binnenvaart verantwoordelijk voor een derde van het Nederlandse goederenvervoer. Circa 195 miljoen ton aan goederen ging over de Duitse waterwegen in 2021.