Er komen Europese regels over het duurzaam ontwerpen van nieuwe producten. Europese ministers zijn afgelopen maandag 22 mei in Brussel tot een akkoord gekomen over hun inzet op een wetsvoorstel hierover (het Ecodesign-wetsvoorstel). Met deze wet kunnen aan allerlei producten duurzaamheidseisen worden opgelegd. Ook vinden de ministers dat er een verbod moet komen op het vernietigen van onverkochte kleding.

Nederland vindt het belangrijk dat we strenge verplichtingen op kunnen leggen aan het ontwerp van producten en heeft zich hiervoor dan ook hard gemaakt in Europa. Met dit akkoord zijn de lidstaten klaar om de onderhandeling met het Europees Parlement aan te gaan.

Duurzaam ontwerpen

De nieuwe regels gaan over duurzaam ontwerpen. De regels vormen het kader, waarbinnen uiteindelijk ontwerpeisen zullen komen voor productgroepen. De precieze productgroepen moeten nog worden vastgesteld, maar kleding en meubels worden genoemd als prioriteiten. Er kunnen door de ontwerpregels bijvoorbeeld eisen worden gesteld aan de levensduur van producten, de repareerbaarheid, de herbruikbaarheid of de recyclebaarheid, waardoor producten langer gebruikt kunnen worden. Dit soort regels zijn enorm belangrijk om zuiniger met onze grondstoffen om te gaan, en minder spullen weg te gooien.

Dit akkoord is een belangrijke stap, het zal het uitgangspunt vormen voor de onderhandelingen met het Europees Parlement en de Europese Commissie.

Grote impact op grondstoffengebruik

Staatssecretaris Vivianne Heijnen (Milieu) is blij met deze stap. “Hoe fijn is het als spullen langer meegaan en ze niet na een keer gebruiken al de prullenbak in gaan. Door in de ontwerpfase al goed na te denken over duurzaamheid, gaan producten langer mee en zijn er minder grondstoffen nodig voor de productie. Dat scheelt mensen geld en is ook nog eens goed voor het milieu. Ik ben er trots op dat dit voorstel, waarvoor Nederland hard heeft gelobbyd, er nu ligt.

Dit gaat veel impact hebben op het Europese grondstoffengebruik en dit is echt een mijlpaal in de transitie van een lineaire naar een circulaire economie. In een circulaire economie blijven we grondstoffen hergebruiken en werken we toe naar een samenleving waarin nauwelijks afval ontstaat. En dat is nodig. Als we op de huidige voet doorgaan met ons gebruik van grondstoffen, hebben we straks drie aardbollen nodig, en we hebben er maar een.”

Naar een duurzamer textielsector

Er worden stapsgewijs ontwerpeisen gesteld aan verschillende productgroepen. De eerste productgroep waarvoor ontwerpregels gaan gelden, is textiel. De textielsector is nu nog erg vervuilend omdat er veel grondstoffen gebruikt worden voor het produceren van kleding, terwijl dat ook goed anders kan. De textielsector kan verduurzamen door bijvoorbeeld meer afgedankte kleding te recyclen in nieuwe kleding, kleding langer mee te laten gaan en het gebruik van chemicaliën in textiel te verminderen.

Onverkochte kleding wordt nu nog vaak vernietigd. In de inzet van de Europese lidstaten op het Ecodesign-wetsvoorstel , staat dat dit verboden moet worden. Het is de bedoeling dat dit verbod in de eerste vier jaar na de inwerkingtreding nog niet gaat gelden voor het midden- en kleinbedrijf. Na vier jaar moeten ook de middenbedrijven aan dit verbod voldoen. Er geldt een uitzondering voor kleine en microbedrijven.

Vivianne Heijnen: “Het is natuurlijk van de zotte dat nieuwe, onverkochte en dus ook ongedragen kleding, waar niets mis mee is, vernietigd wordt. Daarom is het heel goed dat daar een verbod op komt.”

Onderhandelingen over wetsvoorstel

Het wetsvoorstel dat er nu ligt is akkoord bevonden door de EU-ministers, maar is daarmee nog niet definitief. Eerst volgen er nog onderhandelingen tussen het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie. Deze onderhandelingen zullen waarschijnlijk aan het eind van het jaar of begin 2024 worden afgerond.

Het uiteindelijke akkoord bevat de wettelijke eisen die gaan gelden. Wanneer er een akkoord is bereikt, zal de Europese Commissie aan de slag gaan met de eerste ontwerpeisen, waaronder voor textiel. Het opstellen van ontwerpeisen is maatwerk en gebeurt dus niet van vandaag op morgen. De verwachting is daarom dat de eerste ontwerpeisen niet voor 2026 van toepassing zullen zijn. De komende jaren zullen aan steeds meer productgroepen ontwerpeisen worden gesteld.