Neemt alleen de Belastingdienst onvoldoende maatregelen om onethisch koppelen van data te voorkomen? Impact Centre Erasmus vroeg zich af of er breed aandacht is voor ethisch datamanagement. Dit vormde de aanleiding voor nader onderzoek en een enquête onder leden van het MVO Expertpanel. Ruim honderd mvo professionals hebben de enquête ingevuld. Wat bleek? Slechts 25 van de 100 organisaties heeft een visie op ethisch datamanagement.

Het is het vak van de MVO manager of directeur om maatschappelijk verantwoord ondernemen in organisaties vorm te geven. Zonder datavisie en ethisch datamanagement nemen organisaties mogelijk niet bewust maatregelen om te voorkomen dat data zonder ethisch toezicht aan elkaar worden gekoppeld. Jacqueline Scheidsbach, directeur Impact Centre Erasmus: “Het kan zomaar voorkomen dat voor data analyse oud of onvolledig onderzoeksmateriaal wordt gebruikt. Terwijl tijden veranderen en vrouwen bijvoorbeeld langzaam andere posities in de maatschappij verwerven en er gestaag empirisch onderzoek komt naar het verschil tussen mannen en vrouwen. Er lijkt daarentegen geen enkele rem te zijn op het gebruik van verouderde gegevens. Ook laten organisaties op deze manier kansen liggen voor productinnovatie die wel op relevante data zijn gebaseerd.”

24% van de respondenten geeft aan dat zij niet weten of hun organisatie data rangschikt in profielen en / of algoritmen. Inmiddels zijn data in vele processen binnen organisatie gemeengoed. 71% geeft aan dat data, profielen en/of algoritmen gebruikt worden in operationele processen voor efficiency en kwaliteit. 57% gebruikt het in marketing en communicatie, net iets minder zien de mvo professionals het terug in de financiële administratie en bij specifieke projecten of innovatie. In dynamische prijsbepaling is het met 14% nog geen gemeengoed.

Scheidsbach concludeert: ”De MVO professional loopt nu achter op de technologische ontwikkelingen in het bedrijfsleven en de overheid. Dat kan niet, want ethisch datamanagement heeft alles te maken met maatschappelijke vraagstukken zoals toegankelijkheid, kansen en ongelijkheid, milieu, sociale cohesie en gezondheid.” Binnen de wettelijke kaders kunnen bedrijven meer maatschappelijke ruimte nemen dan bijvoorbeeld de overheid. Daarentegen is een ontwikkeling naar purpose duidelijk zichtbaar. Een bedrijf met een maatschappelijke missie dient deze te vertalen in de bedrijfsvoering. Scheidsbach: ”Bijvoorbeeld een verzekeraar die het belang van duurzaamheid en de energietransitie onderschrijft en communiceert, moet zich afvragen of zij wel een hogere premie willen rekenen bij zonnepanelen op bedrijfsdaken. Zonder koppeling tussen mvo-beleid en bedrijfsvoering zijn goede bedoelingen te vrijblijvend.” Expert Willem Peter de Ridder: “Data governance moet hoog op de agenda, zeker als het om algoritmen gaat.” De Ridder pleit voor human control bij de toepassing van algoritmen: ”We moeten als mens zorgen dat we in control blijven, zeker als het om gevoelige onderwerpen gaat. Dit kan door de uitkomsten van het algoritme voor implementatie te checken en het proces zo te richten dat het alleen een advies geeft en een mens het advies beoordeelt en beslist. Beslissingen op basis van algoritmen moeten omkeerbaar zijn.” Meer over het onderzoek van Jacqueline Scheidsbach en Marit Schouten en de bijdrage van experts is te lezen in ‘Verpletterd door algoritmes’ in magazine P+.

Het MVO Expertpanel bestaat uit MVO-professionals en besluitvormers uit het bedrijfsleven, de overheid, belangenorganisaties, ontwikkelingsorganisaties en goede doelen organisaties. Ook (oud) docenten en alumni van het Executive Program CSR van de Erasmus Universiteit maken deel uit van het MVO Expertpanel. Zij worden maximaal vier keer per jaar bevraagd over de stand van zaken, trends en kansen en uitdagingen op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.