De ACM heeft een nieuwe Leidraad als het gaat om afspraken die ondernemingen onderling mogen maken met betrekking tot duurzaamheid. Normaal gezien mogen bedrijven geen afspraken met elkaar maken die de concurrentie beperken. De mededingingsregels worden versoepeld voor afspraken die verduurzaming bevorderen.
Onder duurzaamheidsafspraken vallen onder andere afspraken over de bescherming van milieu, biodiversiteit, klimaat, volksgezondheid, dierenwelzijn en eerlijke handel. In de leidraad wordt onderscheid gemaakt tussen afspraken die invloed hebben op de concurrentie en afspraken die de concurrentie niet beperken.
Geen concurrentiebeperkingen
Duurzaamheidsafspraken zijn toegestaan wanneer ze belangrijke concurrentiemaatstaven – zoals prijs, kwaliteit, en innovatie – niet of nauwelijks beïnvloeden. Soms zullen duurzaamheidsafspraken die er op gericht zijn om de productkwaliteit, productvariëteit, innovatie of marktintroducties van nieuwe producten te bevorderen, de mededinging juist stimuleren. Deze afspraken zijn toegestaan en de Leidraad noemt een aantal categorieën van dergelijke afspraken.
Wel concurrentiebeperkingen
Duurzaamheidsafspraken zijn ook toegestaan wanneer zij de mededinging weliswaar beperken, maar ook voordelen opleveren die daar tegen opwegen. De Leidraad beschrijft de vier voorwaarden die voor het toepassen van deze uitzondering gelden, waaronder dat de mededingingsbeperking noodzakelijk moet zijn om de voordelen te behalen.
Daarnaast moeten de gebruikers van de producten die te maken krijgen met nadelen, zoals een prijsverhoging, een eerlijk aandeel krijgen in de voordelen. Dit kan zijn dat de consument automatisch meeprofiteert van de verbeterde luchtkwaliteit, maar als het gaat om bijvoorbeeld dierenwelzijn, dan heeft de eindgebruiker daar zelf niet direct voordeel van en moet hij gecompenseerd worden.
Onderbouwen van de voordelen
De kern van de mogelijkheden om duurzaamheidsafspraken toe te staan, is dat de voordelen voor de samenleving groter zijn dan de nadelen. Om dat aan te tonen moeten de betrokken partijen de voordelen cijfermatig onderbouwen. Duurzaamheidsafspraken door partijen met een beperkt marktaandeel (minder dan 30%) hoeven de duurzaamheidsvoordelen alleen specifiek te beschrijven.
Toezicht door de ACM op duurzaamheidsafspraken
Ondernemingen en hun brancheorganisaties die van plan zijn afspraken te maken, kunnen bij vragen over hun eigen beoordeling van de voorgaande twee mogelijkheden contact opnemen met de ACM. De Leidraad is hier te downloaden en is nog een concept. Het is nog niet duidelijk wanneer de veranderde regels officieel ingaan.
Ellen de Lange, beleidsadviseur duurzaamheid bij Thuiswinkel.org