Het internationale adviesbureau Watson Wyatt heeft zowel in de Verenigde Staten als in Europa onderzoek gedaan naar het verband tussen het personeelsbeleid en de marktwaarde van ondernemingen. Dat is op zichzelf niet zo vreemd. De totale waarde van een onderneming is immers een veelvoud van de waarde van materiële activa, zoals gebouwen, machines, computers, etc. In de laatste jaren is deze factor flink gestegen. Voor sommige bedrijven uit de nieuwe economie bedroeg deze factor (Tobin’s Q) in de economische bloeiperiode zelfs 20. Het grote verschil kan worden verklaard uit de toegevoegde waarde van het menselijk kapitaal. Watson Wyatt heeft hiervoor een meetlat ontwikkeld, de Human Capital Index . In één score wordt duidelijk hoe het personeelsbeleid zich verhoudt tot dat van andere bedrijven en tot de marktwaarde van de eigen onderneming.
De Human Capital Index (HCI) berust op een reeks gegevens waarin bedrijven zelf hun personeelsbeleid hebben beschreven. De score op een schaal van 1 tot 100 geeft aan in welke mate een bedrijf erin is geslaagd om haar menselijke kapitaal in te zetten voor een zo hoog mogelijke aandeelhoudersrendement. De score kan een belangrijke aanzet zijn voor het ontwikkelen van een personeelsbeleid dat bijdraagt aan het realiseren van de doelstellingen van het bedrijf. Wie zijn nu die bedrijven met een hoge score? Wat kenmerkt hun personeelsbeleid?

Bedrijven met een hoge HCI score onderscheiden zich door de volgende kenmerken:

Afwezigheid van een paternalistische cultuur
Medewerkers worden op een volwassen en geëmancipeerde manier behandeld. Zij zijn meer betrokken bij de organisatie en zullen zich daardoor creatiever en initiatiefrijker tonen. Een paternalistische cultuur leidt tot zelfgenoegzaamheid en een gebrek aan uitdaging voor de medewerkers.

Personeelsmanagement
Nieuwe medewerkers zijn goed getraind en direct inzetbaar. De werving is afgestemd op de behoefte van de onderneming. Er vindt regelmatig toetsing plaats of medewerkers aan die behoefte voldoen. Daarbij is sprake van continue scholing en opleiding.
Hoogopgeleide kenniswerkers verzamelen en verwerken bedrijfsrelevante informatie. Iedere medewerker wordt betrokken bij de informatiestroom van het bedrijf en heeft toegang tot de relevante bedrijfsinformatie (m.n. ook financiële informatie).
Multinationale bedrijven voeren in de verschillende landen waarin zij opereren een uniform personeelsbeleid, waarin ruimte blijft voor detaillering. Een verzameling van verschillende en niet gecoördineerde maatregelen scoren lager dan een uniform personeelsbeleid.
Een goede verhouding met vakbonden leidt tot rust binnen de onderneming, zodat volledig aandacht kan worden gegeven aan het realiseren van bedrijfsdoelstellingen.

Integraal leiderschap
Duidelijk leiderschap, een teamgerichte omgeving en een integrale personeelsbeoordeling (360Ã?? feedback) worden in samenhang geïmplementeerd.

Geld telt (nog steeds)
In het beloningspakket zitten elementen die de prestatie van medewerkers stimuleren. Naast een bovengemiddeld basissalaris zijn medewerkers in het bezit van aandelen (opties) in het eigen bedrijf.

Bedrijfscultuur en aandeelhoudersrendement

Een belangrijke bevinding van het onderzoek is het verband tussen de cultuur van een bedrijf en aandeelhoudersrendement. Een paternalistische cultuur in samenhang met een overbeschermde positie van medewerkers gaat ten koste van het aandeelhoudersrendement. Dit type bedrijven kenmerkt zich door een naar binnen gerichte cultuur, veel regels en het -door de vingers zien’ van matige prestaties. Overbescherming van medewerkers wordt, zoals men misschien zou vermoeden, wel in Europese bedrijven aangetroffen en vrijwel niet in Amerikaanse bedrijven. Een zakelijke en geëmancipeerde bedrijfscultuur waarin veel aandacht is voor de ontwikkeling van medewerkers heeft daarentegen een duidelijk positief effect op het aandeelhouders-rendement. Deze bedrijven bieden hun medewerkers uitdagingen op het gebied van scholing, carrière en beloning. Zij creëren een win-winrelatie met hun medewerkers.

Benchmark

De inzet van het menselijk kapitaal bij beursgenoteerde bedrijven speelt een steeds grotere rol in beleggingsanalyses. Analisten willen weten of bedrijven een succesvol personeelsbeleid voeren. De HCI biedt hen een meetlat voor benchmarking. Daarnaast maakt de Index het voor bedrijven zelf mogelijk om die onderdelen van het personeelsbeleid te identificeren, die met gerichte maatregelen tot een hogere marktwaarde kunnen leiden. Watson Wyatt geeft met haar onderzoek een kwantitatieve basis voor het voeren van een professioneel en strategisch personeelsbeleid voor beursgenoteerde bedrijven. Niet op basis van -natte vinger’-werk maar door analyse en onderzoek: -Meten is weten’ ook voor de HRM-discipline. Daarmee kunnen zowel bedrijven als beleggers hun voordeel doen.