Eefke Schramade is  transitiemanager circulaire economie voor de maakindustrie bij Provincie Zuid-Holland. Wat houdt dat in en waar maakt de provincie het verschil?

Wat kunnen we ons daar bij voorstellen, bij jouw rol als transitiemanager?

“Net als de rest van Nederland wil ook de provincie Zuid-Holland in 2050 circulair zijn. Dan ligt de vraag op tafel: wat betekent dat voor onze rol als midden-overheid én voor onze omgang met grondstoffen in Zuid-Holland? De antwoorden op die vragen gaan over productie, over milieu, over gedrag, over economie, over de samenleving. Alles hangt met alles samen, er is echt sprake van een maatschappelijke opgave. Ik werk nu drie jaar voor de provincie. Vlak voor mijn komst was er een zogenoemd opgaveteam ingericht, met een aantal transitiemanagers: circulair Zuid-Holland. Dit team zit niet vast aan een bepaalde directie.”

Wat is daarvan het voordeel?

“Dat helpt ons om vanuit de breedte aan het vraagstuk te werken en niet vanuit  bijvoorbeeld alleen een economisch perspectief. Dat geeft ruimte om verbinding te zoeken en aan te haken op andere provinciale programma’s of ontwikkelingen. De beweging naar circulariteit is een transitie, geen project. Dat vergt ook een andere aanpak. Als opgaveteam hebben we budget om kansen en impact te agenderen, te verkennen en te laten zien wat kan.

Waar begin je dan, als alles zo open ligt?

“Mijn eerste stap was om me te focussen op de smart industry in de regio. Wat gebeurt daar waarmee we andere ondernemers op weg kunnen helpen met circulariteit? Ook wilde ik meteen een link leggen naar de materiaalkant van de energietransitie.”

Hoe heb je dat aangepakt?

“Ik vroeg me bijvoorbeeld af hoe we in de energietransitie, bij de productie van zonnepanelen, kunnen blijven zorgen voor voldoende beschikbaarheid van kritieke materialen. Wordt dat thema wel voldoende meegepakt? In Zuid-Holland werkt Exasun samen met TNO en DSM aan een design to recycle model voor zonnepanelen. In de Rotterdamse haven komen onderdelen en materialen voor panelen binnen; we hebben experts op universiteiten; rijk, provincie en gemeenten willen hun krachten bundelen op circulariteit… Van alle kanten kregen we het signaal: hier moeten we iets mee.

Met hulp van transitiebureau Meneer de Leeuw hebben we in september, met een brede coalitie aan partijen (waaronder UPCM), de eerste transitieagenda van het FAIR Solar Netwerk gelanceerd. Daar zijn dertien projecten uit voortgekomen rondom circulariteit van zonnepanelen. En het netwerk groeit gestaag, zowel van de kant van bedrijven, als vanuit de wetenschap en de overheid.”

Wat behelst zo’n transitieagenda?

“Die maakt zichtbaar en concreet wat er al gebeurt en wat er nodig is. Voor circulariteit zijn samenwerking en grootschaligheid nodig. Het thema is in alle opzichten grensoverschrijdend. We zien in de MRA / Noord-Holland dat de aandacht voor het onderwerp groeit, en ook in Noord-Brabant zien we de eerste haakjes, bijvoorbeeld bij het Fontys Expertisecentrum Circulaire Transitie. De samenwerking breidt zich geleidelijk uit. Het is echt onwijs tof en gaaf dat we een beweging met impact aan het creëren zijn. Nodig ook want nu de energietransitie op stoom is kan juist circulariteit een middel zijn voor extra kwaliteit.

Ligt er in de provincie ook al een transitieagenda voor andere sectoren?

“Jazeker, ook de netwerken bij mijn collega-transitiemanagers komen tot mooie resultaten rondom  circulair bouwen en reststromen als wol of plastics. We verspreiden als het ware een transitie-mindset. We hebben een grote groep ambassadeurs en regioversnellers nodig om circulariteit neer te zetten. Waarbij circulariteit geen doel op zich is, maar een middel in de transitie naar een toekomstbestendige samenleving.”

Waar haal je die ambassadeurs vandaan?

“We zoeken sleutelmensen vanuit koploperbedrijven, maar bijvoorbeeld ook vanuit kleine dienstverleners, of vanuit opleidingen en overheden. Liefst zou ik ook een BN’er-achtig iemand als boegbeeld inschakelen. Een aansprekend persoon die mensen kan vertellen waarom circulariteit belangrijk is en wat het oplevert. Ook in circulariteit heb je early adaptors en een late majority. We zijn nog zoekende naar het gouden ei om die grote groep te bereiken, maar het zal een en/en/en-verhaal worden.”

Heb je een algemeen advies voor ondernemers?

“Zoek partners binnen je product- of dienstengroep en maak bespreekbaar hoe je samen kunt werken aan circulariteit. Daarmee kun je de investering in kosten én tijd onderling verdelen. Kijk naar waar je ambities aan elkaar kan verbinden. Zoals circulariteit aan de energietransitie . Zoek ook   de versnellers  in jouw regio op en neem contact met ze op voor vragen en advies. Begin 2022 wordt de provinciale website  Circulair Zuid-Holland fors uitgebreid met informatie, rapporten en linkjes, die kan je alvast op weg helpen.”

Dit artikel is eerder geplaatst op de website van Circulaire Maakindustrie