Wat je vroeger moest aankopen, kun je nu vaak gebruiken, delen of huren. Er zijn in Vlaanderen de voorbije jaren honderden circulaire projecten ontwikkeld, vaak met de steun van Vlaanderen Circulair. Toch bevinden ze zich vaak nog in een opstartfase, terwijl voor een significante impact op milieu en economie opschaling onontbeerlijk is. Volgens een rapport dat dienstverlener Econocom Lease heeft gepubliceerd met de steun van Vlaanderen Circulair wordt het groeipotentieel van circulaire projecten gefnuikt door onder meer een gebrek aan creatieve en aangepaste financiering.

Cijfers van adviesbureau The Boston Consulting Group geven aan dat 32 tot 47 procent van de ondernemingen vandaag al circulair denken inzake aankoop, design, productie en recyclage van producten. Slechts 12 procent schakelt echter over naar een businessmodel dat de producten ook als een dienst aanbiedt.

“De circulaire economie gaat over redesign en recyclage, maar ook over nieuwe, innovatieve en duurzame verdienmodellen als as-a-service, deelplatformen of tijdelijk gebruik”, zegt Hilde Janssens, experte circulair ondernemen bij Econocom België en Luxemburg. “Dat zijn product-dienst-combinaties waarin de klant niet langer eigenaar maar verbruiker is. De variabele facturatie op basis van pay-per-use en asset lifecycle management vormt een nieuwe uitdaging voor traditionele kredietverstrekkers.”

Aanbod financiële instellingen te weinig aangepast aan innovatieve circulaire projecten

Uit het rapport van Econocom en Vlaanderen Circulair blijkt dat onze Belgische financiële instellingen hun diensten onvoldoende hebben aangepast aan circulaire bedrijfsmodellen. Bij kredietaanvragen van ondernemingen die willen innoveren met circulaire projecten, steken de investeringsrisico’s nog te veel af tegen het potentiële investeringsrendement.

De instrumenten bestaan om dit investeringsrisico te verdelen over meerdere partijen, zoals kredietverzekeraars of garantiefondsen – al dan niet in combinatie. Die mogelijkheden voor risicodekking zijn te weinig gekend of worden te weinig aangewend, stelt het rapport.

Rol van financiële integrator wint aan belang

Het gevolg is dat circulaire ondernemers de investering vaak zelf moeten voorfinancieren, terwijl hun inkomsten gespreid zijn over de looptijd van het circulaire contract met de eindklant. Dat creëert een minder gunstige maar vermijdbare impact op de cashflowpositie. Als eigenaar moeten ze de producten bovendien activeren op de balans, hun boekhoudafdeling moet plots een veelvoud aan periodieke huurfacturen verwerken en door de uitgestelde inkomstenstroom wordt voorfinanciering een echte uitdaging.

“Circulair ondernemen vereist andere vormen van financiële samenwerking: een bilaterale financiering tussen bank en klant volstaat niet langer. Toch maken circulaire ondernemers nog al te vaak de denkfout zelf eigenaar te moeten blijven als ze hun product as-a-service willen aanbieden. Door een product-dienstcombinatie te ‘co-creëren’ met een financieringspartner of integrator, verleggen ze de eigendom van activa, komt er geen voorfinanciering aan te pas en hun inkomsten en uitgaven zijn gealigneerd. De integrator beheert de relaties en afspraken tussen de verschillende leveranciers, financiële dienstverleners en klanten”, zegt Christian Levie, Deputy Managing Director van Econocom Lease en lid van de raad van bestuur van de Belgische Leasevereniging (BLV).

Stop de promotie van lineaire financiering

Ten slotte geeft het rapport van Econocom de overheid een aantal aanbevelingen om de circulaire economie te versnellen. Overheden en gemeenten willen graag een voorbeeldfunctie aannemen met betrekking tot circulair aanbesteden en aankopen, maar voorlopig ondersteunen alle fiscale voordelen zoals investeringsaftrek en subsidies enkel definitieve aankopen door organisaties.

Econocom pleit dan ook voor nieuwe fiscale stimuli rond ecodesign, herstelbaarheid en recycleerbaarheid, aangevuld met een btw-verlaging van 21 naar 6 procent voor producten en diensten die bijdragen tot een optimaal gebruik van grondstoffen door herstelling of recyclage. Ook vraagt het bedrijf om in het kader van overheidslastenboeken huur, leasing en as-a-service gelijk te stellen met bankleningen.

“Dit rapport van Econocom geeft zowel onze financiële spelers als ondernemers nieuwe inzichten, met aanbevelingen en ook valkuilen voor circulaire projecten. Econocom bewijst met verschillende lopende circulaire projecten de waarde van dit nieuwe economische model. Ze zijn circulaire doeners”, zegt Brigitte Mouligneau, transitiemanager circulaire economie bij Vlaanderen Circulair.

Talloze projecten

Econocom financiert vandaag al talloze circulaire dossiers, met onder meer ICT, e-bikes, kantoormeubilair, zachte vloeren, slimme lockers, digital signage en verlichting.

Over het rapport

Econocom heeft in het kader van Vlaanderen Circulairs Open Call voor circulaire demonstratieprojecten de
financiële hindernissen en opportuniteiten onderzocht voor de ontwikkeling van een circulaire economie door middel van leasingoplossingen in Vlaanderen en bij uitbreiding België. Econocom wil als financiële dienstverlener circulaire initiatieven in B2B of B2B2C verhoogde slaagkansen bieden. Daarom ondersteunt het bedrijven en overheden bij het invoeren en doorvoeren van nieuwe financieringsmodellen, product-dienstcombinaties en as-a-servicemodellen.