De marktaandelen van koffie met certificaten op basis van internationale standaarden zoals Rainforest Alliance, Fair Trade en 4C, geven een goed beeld van de duurzaamheidstatus van de gebruikte waardeketens. Verschillende bedrijven in de Nederlandse koffiesector hebben de afgelopen jaren hun duurzaamheidsstrategie uitgebreid met andere benaderingen dan certificering alleen. Er is daarom een completer beeld nodig van de inspanningen van de koffiesector om duurzaamheidskwesties aan te pakken. In dit rapport, opgesteld in opdracht van het PBL, constateert Profundo dat Nederlandse bedrijven betrokken zijn bij tal van internationale samenwerkingsinitiatieven en platforms. Het is echter nog niet mogelijk om een kwantitatieve beoordeling te geven van de resultaten van de verbrede aanpak van de Nederlandse koffiesector.
Het DG Internationale Samenwerking van het ministerie van Buitenlandse Zaken streeft naar duurzame waardeketens en voert beleid om internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen te bevorderen in sectoren die afhankelijk zijn van geïmporteerde grondstoffen. Het PBL heeft op verzoek van het ministerie onderzoek laten doen naar de duurzaamheidsstatus van de Nederlandse koffiesector, en het rapport is beschikbaar op de website van Profundo.
Het gecertificeerde marktaandeel van de Nederlandse koffieconsumptie bedroeg in 2018 circa 60%
Het gebruik van de belangrijkste onafhankelijke marktstandaarden (Rainforest Alliance / UTZ, Fairtrade, Organic en 4C) en twee bedrijfsstandaarden is geïnventariseerd voor het jaar 2018. Deze standaarden zijn gekozen omdat ze een voldoende breed scala van duurzaamheidsissues adresseren en beschikken over een voldoende robuust controlesysteem. De respons op de uitgevoerde enquête vertegenwoordigt naar schatting 85% van de Nederlandse koffieconsumptie. Het marktaandeel van gecertificeerde koffie op de Nederlandse markt was in 2018 57%. Het gecertificeerde marktaandeel van de bedrijven die lid zijn van de Nederlandse brancheorganisatie (Koffie & Thee Nederland) is hoger en komt uit op 61%.
Nederlandse koffiesector actief betrokken bij aanvullende duurzaamheidsinitiatieven
Naast de voortgang met certificering zijn de doelstellingen van internationale samenwerkingsverbanden en platforms in kaart gebracht en de betrokkenheid daarbij van Nederlandse marktpartijen. Deze kwalitatieve inventarisatie toont dat meerdere bedrijven die actief zijn op de Nederlandse markt zich committeren aan een groot aantal (inter)nationale multi-stakeholder samenwerkingsverbanden. Voorbeelden van zulke initiatieven zijn het Global Coffee Platform en de Sustainable Coffee Challenge, waaraan zowel private als publieke partijen deelnemen. Sommige toonaangevende retailers zijn ondervertegenwoordigd in het gebruik van zulke complementaire benaderingen, ze richten hun strategie vooral op het vergroten van het aandeel gecertificeerde koffie.
Nog geen kwantitatieve monitoring mogelijk van aanvullende duurzaamheidsinspanningen
Er is brede overeenstemming over de noodzaak om de impact van alle duurzaamheidsbenaderingen, of het nu gaat om certificering of bredere strategieën, te meten en beoordelen op basis van de bereikte impact in het veld. Er is ongetwijfeld potentieel voor gezamenlijke initiatieven en samenwerkingsplatforms om bij te dragen aan het oplossen van duurzaamheidsissues zoals de kwetsbare economische positie van boeren en het aanpakken van de effecten van klimaatverandering. Maar de huidige versnipperde inzet op de vele internationale initiatieven, gecombineerd met een tekort aan transparante rapportage over bereikte resultaten, maken het op dit moment onmogelijk om de duurzaamheidsmonitor van de Nederlandse koffiemarkt te verbreden met aanvullende informatie. Het vinden van oplossingen voor systematische monitoring en impact assessment wordt ook door de leden van Koffie & Thee Nederland als een prioriteit aangemerkt.
