Symbiotic Urban Movement (SUM) – een studententeam van de TU Delft – heeft een plan ontwikkeld om alle 847.000 portiekflats in Nederland duurzaam te transformeren. Veel van deze verouderde flats zijn grootverbruikers van energie en belanden daarom op de slooplijst. De typisch Nederlandse portiekflats hoeven echter niet uit het straatbeeld te verdwijnen. SUM wil deze flats namelijk transformeren met een ‘energiepositieve optopping’: een module die niet alleen twee nieuwe lagen met extra woningen creëert, maar de flat óók energieneutraal maakt. Hiermee kan SUM een belangrijke bijdrage leveren aan de uitdaging om in tien jaar één miljoen woningen te creëren. Het prototype dat zij heeft ontwikkeld voor de duurzame portiekflat wordt vandaag onthuld op The Green Village in Delft. Het baanbrekende ontwerp is ook de Nederlandse inzending van de Solar Decathlon Europe, een competitie die in mei en juni in Duitsland plaatsvindt. ABN AMRO ondersteunt SUM als sponsor en kennispartner.

 Om haar ambities te realiseren, trekt SUM samen op met ABN AMRO en verschillende partners in de bouw[1]. ABN AMRO helpt met de financiering en opschaalbaarheid van het project; onder meer Smits Vastgoedzorg, De Groot & Visser en Daiwa House Modular Europe helpen met de (bouw)technische aspecten. Naast financiële steun helpt de bank het team om een goede businesscase te maken voor woningcorporaties, zodat het plan op den duur kan worden opgeschaald. “We zijn er trots op om sponsor en kennispartner te zijn van dit bijzondere project, dat een baanbrekende oplossing kan zijn voor een aantal grote maatschappelijke vraagstukken. Zo kan het een bijdrage leveren aan het oplossen van het woningtekort en de verduurzamingsopgave waarvoor de overheid staat”, zegt Vincent Groet, directeur Bouw Zuid-West Nederland van ABN AMRO. “In het prototype van SUM worden kansen voor energy efficiency, circulair materiaalgebruik en het creëren van sociale impact maximaal benut. Dat sluit goed aan bij de duurzame strategie van ABN AMRO, waarmee we onze relaties willen inspireren en ondersteunen om hun duurzame transitie in een stroomversnelling te brengen.”

Duurzame oplossing voor verouderde woningvoorraad

In 2019 gingen ruim vijftig studenten van de TU Delft de uitdaging aan om een oplossingsgericht ontwerp te bedenken voor de verouderde woningvoorraad in Nederland, waarbij maximaal wordt ingezet op circulariteit en energy efficiency. Het resultaat is een gebouwontwerp waarbij de typisch Nederlandse portiekflat wordt opgebouwd uit drie delen: een commerciële plint, woningen en de circulatiekern. Op de portiekflat worden nieuwe modules geplaatst, die als een soort batterij fungeren en het oude gebouw voeden met zonne-energie en regenwater. SUM voorziet de flat niet alleen van een ‘optopping’; het bestaande gebouw wordt óók gerenoveerd. Zo krijgt de flat een nieuwe, goed geïsoleerde gevel waarin het leidingwerk voor alle installaties wordt verwerkt. Ook het bevorderen van de sociale cohesie is een belangrijke pijler van het plan: de begane grond van de portiekflat wordt omgetoverd tot een gemeenschappelijke publieke ruimte met een café, winkels, een restaurant en werkplaatsen.

Behoud van de portiekflat

Het ontwerp zorgt voor het behoud van een belangrijk woningtype in Nederland. “Portiekflatwoningen zijn betaalbaar en heel efficiënt ingericht. Het is een woningtype waaraan we in Nederland steeds meer behoefte hebben, zeker nu er steeds meer eenpersoonshuishoudens bijkomen”, aldus Nikki de Zeeuw, coördinator Communication en Branding van SUM. “Het kabinet wil in de komende tien jaar één miljoen woningen bouwen, waarvan twee derde ’betaalbaar’ moet zijn. Minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft echter al aangegeven dat de ambitie van 100.000 nieuwe woningen per jaar dit jaar niet wordt gehaald. Bovendien wordt er nu nog vooral buitenstedelijk gebouwd, terwijl er juist behoefte is aan meer woonruimte in binnensteden. We bieden de minister nu een concreet alternatief en plan, waarmee hij direct aan de slag kan om te zorgen dat er snel meer betaalbare woningen bijkomen”, aldus De Zeeuw.

Het is de ambitie van team SUM om met deze aanpak een oplossing te bieden om alle portiekflats in Nederland te renoveren. De woningnood kan zo in een aantal jaar sterk verminderen en de verouderde portiekflats kunnen energieneutraal worden gemaakt. De Zeeuw: “SUM en haar partners hebben elkaar niet alleen gevonden op basis van de laatste technologische kennis en toepassingen, maar óók door de positieve impact die we met dit totaalconcept willen maken. Door de manier waarop het prototype voor de portiekflat is opgebouwd, geven we namelijk ook een stevige impuls aan de leefomgeving en sociale cohesie in de buurt.”

Nederlandse inzending Solar Decathlon Europe

Met hun innovatieve en duurzame ontwerp hoopt het studententeam van SUM hoge ogen te gooien tijdens de Solar Decathlon Europe competitie die dit jaar in Wuppertal, Duitsland op het programma staat. Het doel van deze competitie is innovatieve oplossingen te ontwikkelen om technische, architectonische en sociale uitdagingen aan te pakken waarmee steden worden geconfronteerd. Zo wonen steeds meer mensen in stedelijke gebieden en neemt de behoefte aan woonruimte en middelen toe. De focus van de wedstrijd ligt daarom op het moderniseren van de gebouwenvoorraad en het ontwerpen van de stedelijke omgeving.

Na de feestelijke onthulling is het prototype van SUM te bezoeken op The Green Village in Delft, het fieldlab van de TU Delft voor duurzame innovatie. Ook de eerdere inzendingen voor de Solar Decathlon Challenge zijn daar te bewonderen. In april verhuist de compleet demontabele constructie naar Duitsland om deel te nemen aan de competitie.

[1] Alle partners van SUM vindt u hier.