Een brede afvaardiging van het Nederlandse bedrijfsleven voerde vandaag precies een maand geleden met minister-president Jan Peter Balkenende en de staatssecretaris van Economische Zaken Karien van Gennip overleg over de vraag ‘Hoe geven ondernemers en de overheid samen betekenis aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) en zorgen zij voor een verdere doorbraak op dit terrein?’
Om al een voorschot te geven, de oplossing ligt feitelijk voor het oprapen: zet maatschappelijk verantwoord ondernemen gericht en op de juiste wijze in voor het oplossen van maatschappelijke problemen. Het oplossen van deze problemen zal veel sneller slagen als de overheid verder gaat dan het alleen maar af en toe consulteren van het bedrijfsleven. Laat de overheid ophouden een alleenrecht te hanteren bij het vinden en realiseren van oplossingen voor maatschappelijke problemen. Het bedrijfsleven beschikt over specifieke expertise die bij de overheid ontbreekt maar die wel nodig is om maatschappelijke problemen grondig te kunnen aanpakken. Luisteren naar de burger is voor de overheid tegenwoordig een belangrijk punt. Waarom dan niet beter luisteren naar het bedrijfsleven, dat ook midden in de samenleving staat?
Nederlandse ondernemingen, nationaal en internationaal, hebben afgelopen jaren serieus werk gemaakt van verantwoord ondernemen . Vooral grote bedrijven hebben hun kennis en expertise ingezet om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Zo heeft TNT zijn logistieke kennis en mensen ingezet voor het World Food Program, heeft IBM speciale computers geïnstalleerd op scholen en heeft telecombedrijf Orange onder andere communicatieoplossingen geboden aan War Child in landen waar deze organisatie actief is.
Zeker de grote ondernemingen realiseren zich maar al te goed dat ze over de capaciteit beschikken om hardnekkige maatschappelijke problemen op te lossen. Niet in de laatste plaats omdat ze ergens bijzonder goed in zijn en specifieke kennis en kunde in huis hebben waarover anderen gewoonweg niet beschikken.
Nadat in 2000 tijdens de Europese Raad van Europese ministers in Lissabon het startschot gegeven is voor maatschappelijk verantwoord ondernemen
heeft de Nederlandse overheid hier duidelijk werk van gemaakt. Zo stimuleert de overheid ondernemers bijvoorbeeld met verschillende mvo-programma’s en vraagt de overheid het bedrijfsleven af en toe zelfs om advies voor het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken. Toch heeft dit nog niet geleid tot een echte doorbraak van mvo waarin overheid en bedrijfsleven gezamenlijk maatschappelijke vraagstukken aanpakken.
Peter Bakker, de bestuursvoorzitter van TNT, schreef op verzoek van minister Hoogervorst van Volksgezondheid een concreet rapport over het vergroten van de efficiency in ziekenhuizen, waarin staat hoe ziekenhuizen miljoenen aan belastinggelden kunnen besparen. Je zou verwachten dat zijn advies snel zou zijn overgenomen, maar niets is minder waar. Je hoort er niets meer over en Peter Bakker is daarom maar zelf gestart met het implementeren van zijn advies in vier ziekenhuizen en weet hierover inmiddels al zeer goede resultaten te berichten.
De vraag bij dit alles luidt dan ook: waarom is de overheid wel bereid om het bedrijfsleven zo af en toe te consulteren, maar zet zij het bedrijfsleven niet gericht in voor het oplossen van de maatschappelijke problemen waarvoor ze ook gevraagd zijn daarover te adviseren?
Het lijkt er op dat de overheid het primaat van het oplossen van maatschappelijke vraagstukken niet uit handen wil geven. Mijn stelling is echter dat het oplossen van die vraagstukken niet lukt zonder de fysieke hulp van het bedrijfsleven en dat het af en toe consulteren zeker niet voldoende is.
Natuurlijk vraagt het moed en vooruitstrevendheid van de politiek om samenwerking aan te gaan en het bedrijfsleven met een maatschappelijk vraagstuk aan de slag te laten gaan, maar er zijn op dit moment te veel vraagstukken waar de politiek zelf ook geen antwoord op heeft maar die wel dringend om een antwoord vragen.
Laat de overheid zich daarom openstellen voor niet alleen de kennis maar vooral ook de kunde en vaardigheid van het bedrijfsleven en die benutten voor het oplossen van de vraagstukken waar we als samenleving gezamenlijk voor staan. Juist omdat het een omslag in denken vergt moeten we niet geforceerd heel grote stappen willen nemen.
Laten we beginnen met een pilotproject waarbij een vraagstuk wordt aangepakt dat hoog op de agenda staat en waarvoor de overheid zelf ook geen pasklare oplossing heeft. Start bijvoorbeeld met een gezamenlijke inventarisatie van de knelpunten en ga vervolgens die knelpunten oplossen door de gerichte inzet van het bedrijfsleven. Wees als overheid helder en concreet over wie je betrekt en waarvoor, waardoor het voor de burger ook helder wordt waarom bepaalde ondernemingen bewust bij een project betrokken worden.
Kijk bij bewezen en te verwachten succes of je niet tot een model kunt komen waarbij je als overheid het bedrijfsleven in de volle breedte kunt inzetten in de vorm van bijvoorbeeld een goede wijze van aanbesteding die transparant is en voor iedereen inzichtelijk. Het zou voor de Nederlandse maatschappij in ieder geval een geweldige winst betekenen wanneer we in Nederland nu eindelijk eens tot die conclusie kunnen komen.
Kevin Zuidhof is directeur Corporate Affairs bij Orange Nederland
Internationale en nationale inspanningen
Samenleving & Bedrijf is een voorbeeld van een landelijk netwerk van bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) samen ontwikkelen en hun kennis daarover willen delen. Zij zien mvo als een zakelijke investering in duurzame oplossingen. Deelnemers zijn: ABN Amro , ABP, Achmea, Bouwfonds, Coca-Cola , Douwe Egberts, Deloitte, Delta Lloyd, Fortis , IBM, ING , Interpolis, Johnson & Johnson, KPMG, KPN , Logica CMG , Mazars, Nike, Ordina , PGGM, PNO, Rabobank, Randstad , Siemens , SNS Reaal Groep, TPG en Van Lanschot Bankiers.