De koffiebeker, het is misschien wel het meest actuele gespreksonderwerp bij de koffieautomaat op dit moment. En dat heeft alles te maken met de wet- en regelgeving rondom het uitbannen van ‘single use plastics’ (SUP). Hieronder valt ook de eenmalige koffiebeker die vaak bestaat uit papier met een plastic coating die vervolgens na eenmalig gebruik wordt verbrand. Per 1 januari 2024 komt er een verbod op de eenmalige beker waar er sprake is van ‘consumptie ter plaatse’. Dit betekent dat een herbruikbare beker de norm zal worden op de werkvloer.

De impact

In Nederland worden er jaarlijks ongeveer 3-5 miljard koffiebekers weggegooid, vaak na eenmalig gebruik. De impact hiervan is dus enorm. In de zoektocht naar de meest duurzame koffiebeker ontstond het KoffiebekerPact: een samenwerking tussen 67 partijen uit de koffie(beker)keten: van producent tot leverancier en van gebruiker tot verwerker. Deze partijen hebben zich gecommiteerd aan het realiseren van de duurzaamste koffiebeker.

Met de herbruikbare versus wegwerpbeker discussie vanuit wetgeving beslecht kwam de vraag: wat is de meest duurzame herbruikbare beker? Om deze vraag te beantwoorden transformeerde het KoffiebekerPact, met dank aan het Versnellingshuis Nederland Circulair!, in mei 2022 tot een Moonshot traject.

De resultaten

In het onderzoek zijn zeven materialen onderzocht volgens een Life Cycle Analysis (LCA) opzet met een productie-, gebruiks- en verwerkingsfase.

De belangrijkste conclusies zijn:

  • De lichte beker van het materiaal Polypropyleen (PP) heeft in de productiefase de laagste impact. Keramiek en Roestvrij Staal (RVS) hebben de hoogste milieu-impact.
  • Uit dit onderzoek blijkt dat er een groot draagvlak is onder de gebruikers voor de invoering van herbruikbare bekers (89% respondenten staat er neutraal of positief tegen over).
  • Het afwassen van de herbruikbare beker is potentieel een aanzienlijk aandeel in de totale milieu-impact van de beker. Het is dus aan te bevelen om tijdens de gebruiksfase deze impact te beperken door de frequentie van het afwassen zo laag mogelijk te houden en groene stroom te gebruiken.
  • Herbruikbare bekers zijn op jaarbasis goedkoper en duurzamer dan eenmalige bekers.
  • Ten slotte komt uit de pilots dat de lichte PP bekers een laag drinkgemak hebben en een lage return rate.
  • Belangrijkste constatering bij verwerking is dat er vaak nog geen monostromen of een retourproces is ingericht, de bekers komen nu nog in het restafval en wordt verbrand.

Overall zijn er twee belangrijke indicatoren die de mate van duurzaamheid van het materiaal en de beker bepalen. De milieu-impact in de productiefase en de return rate.

De beker gemaakt van Polypropyleen (PP), heeft de laagste milieu-impact. Hierbij komt de lichte variant zonder toevoegingen als beste naar voren. Maar als we de return rate meenemen in de analyse, dan komt de PP beker (zwaar) als beste naar voren. Door de lage return rate van de PP beker (licht) zijn er 35% extra bekers nodig ter vervanging, wat zorgt voor een zwaardere milieu-impact. Een lage return rate is te verklaren door defecten en de bekers worden door consumenten ook nog wel eens in de afvalbak gegooid. Er is niet getest met statiegeld.

Een beker van glas komt als een goede nummer twee naar voren. Gezien het hoge drinkgemak vanuit gebruikersperspectief, zou dit een goed alternatief kunnen zijn.

Op 26 juni is de feestelijke lancering geweest van het rapport tijdens het Koffiebeker Kennisfestival in samenwerking met PHI Factory en Facility Management Nederland.