De dag van het Natuurlijk Kapitaal: is Nederland voorbereid op de voorspelbare toekomst?

Morgen (19 februari 2022) is het de Dag van het Natuurlijk Kapitaal. Slechts 50 dagen nadat het nieuwe jaar is begonnen, is er in Nederland al meer aan natuurlijke hulpbronnen opgemaakt dan het Nederlandse ecosysteem in een jaar kan vernieuwen. Om stil te staan bij deze dag overhandigde Aniek Moonen, namens de jongere en toekomstige generaties, het koffertje met Natuurlijk Kapitaal aan de minister van Nieuwe Economie Michel Scholte. Het koffertje was leeg.

Op basis van de laatste data van de National Footprint and Biocapacity Accounts is de Nederlandse ecologische voetafdruk meer dan zeven keer zo groot als de hoeveelheid voedsel en grondstoffen die de Nederlandse natuur binnen één jaar kan produceren en de uitstoot die onze natuur kan absorberen. De uitstoot van CO₂ heeft hierin het grootste aandeel, gevolg door voedselconsumptie. Ons huidige voedselpatroon maakt dat we meer dan twee keer de gehele biocapaciteit van Nederland nodig hebben om alle Nederlanders te voorzien.

In een wereld van wereldwijde overshoot – die optreedt wanneer de vraag van de mensheid naar de natuur groter is dan het aanbod van de biosfeer – vormt het zo snel gebruiken van ons eigen natuurlijke kapitaal een groeiend economisch risico.

“Dit is een steeds grotere zorg voor de jongere generaties” zegt Aniek Moonen, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging. “Zij worden niet alleen opgescheept met de gevolgen van klimaatverandering, maar kunnen straks misschien ook niet meer voorzien in basisbehoeften door de uitputting van onze natuurlijke grondstoffen. Onze huidige én toekomstige consumptiepatronen moeten echt radicaal veranderen, als we nog iets willen overlaten aan onze kinderen en kleinkinderen.”

Om ervoor te zorgen dat we ons voedsel kunnen produceren binnen de grenzen van onze planeet – in andere woorden onze ecologische voetafdruk is in lijn met de biocapaciteit – is het Food4Future project gestart. De leerstoelgroep Farming Systems Ecology van Wageningen University & Research, het Zwitserse instituut FiBL en het Global Footprint Network onderzoeken en ontwerpen hierin de voedselsystemen van de toekomst. Een duurzaam voedselsysteem in een wereld die onderhevig is aan klimaatverandering en waarin grondstoffen schaarser worden.

“Er bestaan al veel oplossingen, zoals het terugdringen van verspilling, het verminderen van vleesconsumptie en alternatieve eiwitbronnen, maar zulke oplossingen moeten worden gecombineerd om tot een duurzaam voedselsysteem te komen. Ons onderzoek van de afgelopen jaren heeft laten zien dat een transitie naar een circulair voedselsysteem veel mogelijkheden biedt om voldoende gezond voedsel te produceren met respect voor onze planeet “, zegt universitair hoofddocent Hannah van Zanten, die het Circular Food Systems team aan de WUR leidt, “maar het zal een radicaal herontwerp van de huidige voedselsystemen vereisen“.

“De permanente beschikbaarheid van gezonde en voedzame voeding is iets waaraan we gewend zijn geraakt. We kunnen ons niet voorstellen dat dit ook mis kan gaan, al kregen we in het begin van de pandemie een klein voorproefje met lege winkelschappen. Wanneer we de balans niet duurzaam herstellen riskeren dat dit een blijvend fenomeen wordt en uiteindelijk een ineenstorting van het hele stelsel. We moeten de natuur de kans geven zich te herstellen, na elke oogst.“, aldus Marcel Beukeboom, permanent vertegenwoordiger voor Nederland bij de Food & Agriculture Organization in Rome.

“In een wereld die nu al 75% meer vraagt dan de planeet kan vernieuwen, is het eigenlijk ongelofelijk hoe weinig aandacht deze enorme uitdaging krijgt. Ondanks de innovatieve kracht van Nederland, doet het me pijn om te zien hoe de ecologische footprint van Nederland meer dan zeven keer zo groot is als haar eigen biocapaciteit. “, aldus Dr. Mathis Wackernagel, directeur en mede-oprichter van het Global Footprint Network.

Voor meer details over de ecologische prestaties van Nederland, zie de factsheet.