Vandaag heeft het Europees Parlement ingestemd met een baanbrekende wet die de grootste bedrijven verplicht om mensenrechten en het milieu in hun toeleveringsketens te beschermen. Deze iMVO-richtlijn zet leefbare inkomens, leefbare lonen en verantwoorde inkoop op de agenda van alle grote bedrijven die actief zijn in Europa. De richtlijn is een mijlpaal en voor een goede werking is het nu belangrijk om de noodzakelijke aanvullende maatregelen te treffen. Daarom hebben Fair Trade Advocacy Office, Fairtrade International, Rainforest Alliance en Solidaridad aanbevelingen gepubliceerd over de benodigde informatievoorziening en (financiële) steun voor kleine producenten wereldwijd.

Steun voor leefbare inkomens, verantwoord inkopen en geen cut-and-run

Een belangrijk element in de richtlijn is de erkenning van het leefbaar loon en het leefbaar inkomen als mensenrecht. Bedrijven dienen daar rekening mee te houden, onder andere door hun inkoopvoorwaarden onder de loep te nemen. Een andere belangrijke verbetering is dat breken met leveranciers alleen mag als laatste redmiddel. Bedrijven moeten samenwerken met hun leveranciers om problemen op te lossen en er niet voor weglopen. Tot slot bepaalt de wet dat alle belanghebbenden moeten worden betrokken bij het onderzoek naar problemen en het vinden van oplossingen.

Aanvullende maatregelen noodzakelijk voor invoering

Bij de uitvoering van de richtlijn kan van leveranciers, kleine boeren in het bijzonder, niet worden verwacht dat ze de lasten dragen die de richtlijn met zich meebrengt. Daarom is het van cruciaal belang dat:

  • de uitvoeringsrichtlijn en modelcontracten gebaseerd zijn op internationaal erkende normen. Implementatie van de richtlijn mag er niet toe leiden dat alle kosten en verantwoordelijkheden bij leveranciers worden gelegd;
  • de EU en de lidstaten financiële steun en informatie verstrekken aan leveranciers, maatschappelijke organisaties en producenten wereldwijd. De EU-vertegenwoordigers in het buitenland kunnen ervoor zorgen dat boeren, arbeiders en maatschappelijke organisaties deze wet kunnen gebruiken en dat kwetsbare ketenpartijen steun krijgen.

De ontstaansgeschiedenis van de wet was een rommeltje

Dat gepaste zorgvuldigheid op het gebied van mensenrechten en milieu nu verplicht wordt, bouwt voort op internationaal erkende normen van de Verenigde Naties en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling die al sinds 2011 bestaan.

In februari 2022 publiceerde de Europese Commissie een wetsvoorstel, gebaseerd op een voorzet van het Europees Parlement in 2021. De ontwerpwet had potentie, maar was op een aantal belangrijke punten niet duidelijk genoeg. Daardoor was er het risico dat kleine producenten wereldwijd de lasten zouden moeten dragen. Terwijl de wet hen juist zou moeten beschermen.

Dankzij het werk van het Europees Parlement zijn deze risico’s aangepakt en hebben we nu een wet met veel betere kansen op positieve verandering voor kleine boeren en arbeiders wereldwijd.

Ondanks het feit dat sommige lidstaten het resultaat van de onderhandelingen tussen de Europese Commissie, de Raad en het Parlement op het laatste moment naast zich neer hebben gelegd en eenzijdig belangrijke wijzigingen hebben aangebracht in de definitieve tekst, is de IMVO-richtlijn een belangrijke stap vooruit voor de plicht van bedrijven om met gepaste zorgvuldigheid voor mensenrechten en het milieu te opereren.

Daniel Amponsah, Asunafo North Municipal Co-operative Cocoa Farmers (Ghana): “Een leefbaar inkomen is een mensenrecht en als cacao producenten waarderen we het dat de EU dat erkent en kenbaar maakt in de iMVO-richtlijn. Dit betekent dat bedrijven waarmee we samenwerken zich zullen inzetten om de armoede onder boeren te verminderen. We roepen de EU op om ervoor te zorgen dat er ondersteuning komt voor de invoering van de iMVO-richtlijn.”

Meri Hyrske-Fischer, Fairtrade International: “Nu de iMVO-richtlijn en soortgelijke initiatieven wereldwijd aan populariteit winnen, hoop ik dat steeds meer bedrijven hun bedrijfsmodellen, hun inkoopvoorwaarden, gedragscodes en contracten onder de loep zullen nemen om ervoor te zorgen dat ze in overeenstemming zijn met de normen voor verantwoord ondernemen.”

Catarina Vieira, Solidaridad: “De iMVO-richtlijn vereist van bedrijven dat ze mensenrechten- en milieuproblemen in hun waardeketens niet alleen vermijden, maar ook oplossen. Met de juiste begeleidende maatregelen kunnen kleine boeren wereldwijd ondersteund worden bij het aanpakken van de grondoorzaken van niet-duurzame praktijken, zoals armoede.”

May Hylander, Fair Trade Advocacy Office: “We vieren deze belangrijke stap en dringen er bij de Europese Commissie op aan om duidelijke richtlijnen te ontwikkelen over belangrijke onderwerpen zoals inkoopvoorwaarden, participatie van belanghebbenden en het recht op leefbare lonen en een leefbaar inkomen. Het is absoluut noodzakelijk dat de kosten en verantwoordelijkheden niet alleen op de schouders van de leveranciers terechtkomen.”

Christian Hohlfeld, Rainforest Alliance: “Deze baanbrekende wetgeving is een cruciale stap voor gepaste zorgvuldigheid door bedrijven. Maar om van de iMVO-richtlijn een succes te maken, hebben we krachtige steun en praktische maatregelen nodig. Laten we kleine boeren steunen om ervoor te zorgen dat de kosten evenredig worden verdeeld en dat boeren de middelen hebben om mensenrechten en het milieu te beschermen.”