Consumenten kopen steeds vaker biologische producten volgens onderzoek van de Rabobank. Biologische voedingsmiddelen zijn in de beleving van de consument gezonder en duurzamer. Ook de aandacht voor dierenwelzijn en smaak zijn veelgehoorde argumenten voor het kopen van bioproducten. De afzet binnen de Europese markt is in de jaren 2000 tot 2019 gegroeid van 7 miljard naar ongeveer 45 miljard euro. In 2020 groeide deze afzet door corona hard naar een omzet van zo’n 50 tot 55 miljard euro. Als de situatie normaliseert, verwachten we dat de groeitrend van de afgelopen 10 jaar weer opgepakt wordt.
Wat is biologische landbouw?
Biologische landbouw is een milieuvriendelijk vorm van landbouwbeheer en levensmiddelenproductie. De biologische veehouderij produceert vrijwel zonder antibiotica en gaat uit van dier-eigen gedrag. Om de bodem te voeden, maakt de bioboer gebruik van natuurlijke kringlopen. Bijvoorbeeld door het mest van zijn eigen dieren te gebruiken, of compost gemaakt van eigen tuinafval. In de akkerbouw hebben we het vaak over gewasrotatie: het afwisselen van gewassen om zo de grond in topconditie te houden. Bij biologische landbouw wordt uitgegaan van een ruimere gewasrotatie dan in de gangbare landbouw. Deze methode verbetert de bodemkwaliteit en geeft ziektes minder kans omdat de bodem zich tussen de teelten door kan herstellen. Dat is belangrijk, want een gezonde bodem is de basis van een gezond gewas.
Bioboeren bewaken ook de biodiversiteit op hun boerderij. Ze kiezen bij voorkeur voor sterke, ziekteresistente planten- en dierenrassen. Zo behoeden ze zich voor plagen en ziektes. Van bloemen die insecten als bijen aantrekken, wordt handig gebruik gemaakt om gewassen te bestuiven. Een ander element van biologische landbouw is het welzijn van dieren. Zo wordt het aantal dieren in de wei of in een stal bijvoorbeeld beperkt gehouden, zodat er voldoende bewegingsruimte is en dieren zoveel mogelijk hun diereigen gedrag kunnen laten zien.
Toename verkoop biologische producten in hele EU
In de hele EU stijgt de vraag naar biologische producten. Ook in Nederland is de omzet van biologische voedingsmiddelen gegroeid. Supermarkten zijn het belangrijkste afzetkanaal voor biologische producten en winnen nog steeds terrein vergeleken met biologische speciaalzaken. In 2019 was het marktaandeel van biologische producten ruim 3% van de totale voedingsomzet. In Nederland krijgen biologische voedingsmiddelen veel concurrentie van andere duurzame labels zoals Beter Leven en PlanetProof.
In Duitsland was het marktaandeel in 2019 5,7% van de totale markt en in koploper Denemarken 11,5%. We verwachten dat deze percentages de komende jaren blijven stijgen. Er liggen vooral kansen voor bedrijfskantines, catering en retailers.
Maatschappelijke voordelen biologische landbouw
Veel bioboeren zijn naast de biologische landbouw actief in agrotoerisme en de verkoop van streekproducten, om bij te verdienen. Er zijn dan meerdere inkomstenbronnen op het bedrijf.
Deze nevenactiviteiten hebben een positief effect op de belevingswaarde van de term ‘biologisch’ binnen de maatschappij. En dat draagt weer bij aan de stijgende populariteit van biologische producten en een betere dialoog tussen boer en burger Ook het vermarkten van ecosteemdiensten kan voor extra inkomsten zorgen. Denk hierbij aan waterbuffering, verhogen biodiversiteit, agrarisch natuurbeheer en koolstofvastlegging.
Vooruitzichten trend biologische producten
De Europese Commissie zet in op meer biologisch landbouwareaal, maar het areaal kan alleen verder groeien als er ook markt is voor de producten. De populariteit van biologische producten is na jarenlange groei nu gestagneerd. Agrarische ondernemers die willen omschakelen zullen eerst goed moeten kijken naar hun afzet mogelijkheden. Omdat er veelal extensiever wordt geboerd, is de kostprijs voor hun producten hoger. De consument moet deze producten met meerwaarde wel kopen. Immers als bioboer wil je wel beloond worden voor de extra inspanningen op het gebied van duurzaamheid en dierwelzijn. Een goed verhaal bij het bio product is essentieel.