Op dit moment bestaat er nog weinig kennis over het effect van klimaatlabels voor voedselproducten op houding en gedrag van consumenten. Er zijn aanwijzingen dat ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking het belangrijk vindt om geïnformeerd te worden over de zogeheten CO2-footprint van levensmiddelen. Daarom heeft het ministerie van EL&I om het onderzoek gevraagd aan Food & Biobased Research en de Environmental Policy Group van Wageningen UR in samenwerking met de Stichting Duurzame Voedingsmiddelenketen (DuVo). Het onderzoek is uitgevoerd in het Restaurant van de Toekomst van Wageningen UR, waar labels getest konden worden in een alledaagse gedragspraktijk.

Beperkte invloed

Voor het onderzoek zijn twee soorten labelregimes gebruikt: een zgn. licht regime, waarbij een zwart-wit label de CO2-uitstoot alleen in cijfers weergeeft en een intensief regime, met gekleurde labels dat ook het referentiekader aangeeft, zodat de bezoeker kan zien of de gemaakte keuze een relatief hoge of lage CO2-uitstoot heeft. Tegelijkertijd is in het intensieve regime allerlei, aanvullende informatie aangereikt. Analyse van de aankopen van alle bezoekers van het Restaurant van de Toekomst laat zien dat de verschillen tussen geen, een licht of een intensief labelregime relatief klein zijn. Het lichte labelingsregime heeft geen aantoonbaar effect op de aankoop van lunchproducten. Het experiment geeft wel duidelijke aanwijzingen dat het intensieve labelingsregime een CO2-verminderend effect heeft op de samenstelling van de lunch. De consumptie mineraalwater nam onder dit labelingsregime af met circa twaalf procent. Die van kraanwater nam duidelijk toe met circa acht procent.

De analyse van aankopen van alleen de regelmatige bezoekers laat zien dat er bij de gekleurde labels in combinatie met verstrekking van aanvullende informatie een kleine maar significante verschuiving optreedt naar een meer klimaatvriendelijke lunch.
Het kwalitatieve onderzoek wijst uit dat de deelnemers goedwillend zijn en geïnteresseerd in milieu en klimaat. Toch verzetten ze zich tegen een in hun ogen té direct ingrijpen in hun dagelijkse gedrag. De lunch wordt beschouwd als een privé-aangelegenheid.

Combinatie van instrumenten

Het onderzoek laat zien dat een klimaatlabel op zichzelf niet voldoende is. Klimaatinformatie moet zo gedoseerd worden dat die aansluit bij de bestaande en gekoesterde alledaagse gedragspraktijk van consumenten. Verder onderzoek is nodig, bijvoorbeeld om de resultaten in verband te kunnen brengen met andere instrumenten die worden ingezet om consumenten tot duurzamer gedrag aan te zetten. Volgens de onderzoekers is het de kunst om een combinatie van instrumenten te vinden, die effectief helpt om het verschil te maken richting duurzamer consumentengedrag.