Steeds meer ondernemers realiseren zich dat duurzaam ondernemen meer is dan alleen het scheiden van afval en het treffen van energiebesparende maatregelen binnen het bedrijf. De waarde van grondstoffen, materialen en (deel)producten staan meer dan ooit centraal. Door deze zo lang mogelijk in omloop te houden, wordt het milieu ontzien en ontstaan er economische voordelen voor bedrijven. Daarbij is er minder risico op schaarste. De term voor dit duurzame proces is circulaire economie.
Bron afbeelding: : http://mvonederland.nl/
Misschien voelt de circulaire economie voor veel ondernemers als een déjà vu. Dat kan kloppen, want het hergebruiken van materialen werd 25 jaar geleden al als recycling gepromoot. De circulaire economie gaat echter nog een paar stappen verder.
“25 jaar geleden heette het recycling, 10 jaar geleden Cradle-to-Cradle en nu dus circulaire economie.” – Bas van de Griendt, manager MVO en Duurzaam Ontwikkelen bij BPD.
Slim omgaan met grondstoffen
Nederland is sterk afhankelijk van de invoer van grondstoffen uit het buitenland: meer dan twee-derde van de grondstoffen moet geïmporteerd worden. Dit kan een risico zijn voor de Nederlandse economie. Zeker nu grondstofprijzen stijgen en de schaarste toeneemt. Slim omgaan met de grondstoffen die al in gebruik zijn, lijkt dus een logische oplossing. Zo vindt ook het waterbedrijf Waternet dat zich richt op de gehele cyclus rondom waterzuivering.
‘’Het rioolwater in Amsterdam bevat fosfaat, een kostbare meststof die nu nog wordt gewonnen uit mijnen in onder andere Marokko en China. Zonder fosfaat kan er geen enkel gewas groeien en daarom is het, gezien de groeiende wereldbevolking, erg belangrijk om bestaande bronnen te hergebruiken. In opdracht van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht gaat Waternet daarom grootschalig fosfaat terugwinnen uit het rioolwater’’.
De acht principes van circulair ondernemen
Vaak wordt de overstap naar circulair ondernemen als een uitdaging gezien. Het vereist immers een heel andere bedrijfsvoering, waarbij het samenwerken met andere bedrijven een belangrijke rol speelt.
“Je moet een ecosysteem bouwen met heel veel verbindingen. Als je één toeleverancier hebt en één afzetmarkt, dan ben je veel te kwetsbaar. Eigenlijk is de circulaire economie geen kringloop maar een web.” – Louise Vet, directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO).
Plan C is een knooppunt dat ondernemers en organisaties verbindt en op weg helpt naar een circulaire economie. Plan C onderscheidt acht principes van een circulaire economie:
- Maximaliseer het behoud van waarde door producten te herstellen. Kijk daarna naar hergebruik van onderdelen en tot slot naar het hergebruik van grondstoffen.
- Ontwerp en produceer producten zodat deze aan het eind van de gebruiksfase gemakkelijk demontabel zijn en materiaalstromen eenvoudig gescheiden kunnen worden.
- Creëer meervoudige waarde door (cross-sectorale) ketensamenwerking. Zo neemt de waarde toe van alle betrokken bedrijven in de keten. Daarnaast stijgt ook de ecologische en sociale waarde.
- Hergebruik onderdelen en grondstoffen van ‘gebruiksproducten’ zonder kwaliteitsverlies.
- Maak grondstoffen van producten biologisch afbreekbaar en zorg dat ze teruggegeven kunnen worden aan de natuur.
- Een gebruiksproduct blijft het eigendom van de producent. De klant betaalt voor het gebruik van het product en de producent koopt het aan het einde van de economische levensduur terug.
- Lever als producent de juiste kwaliteit, want de prestatie van het product bepaalt de waarde.
- Stoot geen schadelijke stoffen uit tijdens productie, gebruik en verwerking van het product.
De Ellen MacArthur Foundation heeft met onderstaande video de werking van de circulaire economie en de bijbehorende principes in beeld gebracht.
Economische- en groene winst
Het interessante aan circulair ondernemen is niet alleen het duurzame karakter van deze manier van werken. Ook economisch gezien zijn er veel kansen. Alleen al in Nederland kan een circulaire economie meer dan 80.000 banen opleveren. Toch moet er nog veel gebeuren wil er economische- en duurzame winst gemaakt worden.
Steun vanuit de overheid en banken noodzakelijk
Momenteel zijn de meeste verdienmodellen van bedrijven die niet-duurzame grondstoffen, producten en diensten gebruiken nog het meest rendabel. De meeste verdienmodellen onder circulair ondernemen zijn innovatief en daarom ook onzeker waardoor ondernemers geen risico durven te nemen. De steun vanuit de overheid en banken is een belangrijke factor om de circulaire economie rendabeler te maken. Met nieuwe financieringsmodellen kan de circulaire economie geïntegreerd worden in de Nederlandse bedrijfscultuur.
Nederland heeft in de eerste helft van 2016 het Europees voorzitterschap. Staatssecretaris Dijksma vraagt via deze weg extra aandacht voor grensoverschrijdende samenwerkingen op het gebied van circulair ondernemen. Daarnaast komen banken met speciale rentekortingen om ondernemers met duurzame initiatieven te steunen en te stimuleren. Een goed voorbeeld hiervan is de Rabobank die hier tevens een speciale lening voor heeft opgezet.
‘’Dit jaar gaan tientallen ondernemers via regionale Circular Economy Challenges met onze steun hun circulaire businessmodel concreet maken. Het blijft dus niet bij mooie woorden in een verklaring, we gaan het ook echt doen. Zo willen we bedrijven aansporen.” zegt Wiebe Draijer, voorzitter Raad van Bestuur bij Rabobank.