De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) is niet alleen een nieuwe regelgeving waaraan bedrijven moeten voldoen, maar het biedt ook een unieke kans voor organisaties om een diepgaande transformatie te ondergaan. Veel bedrijven zien de CSRD als een verplichte oefening, een last die hen wordt opgelegd. Echter, dit perspectief mist de kern van de mogelijkheid die de CSRD biedt: het kan dienen als katalysator voor positieve verandering en duurzame groei. Een traditionele, instrumentele kijk op CSRD maakt het onderwerp zelfs een meervoudig risico voor de toekomst. Lees in dit artikel wat mogelijk is om van meervoudig risico tot kans te komen.

Bij Transform4C geloven we dat de CSRD meer is dan alleen een rapportageverplichting. Het is een kans om fundamentele veranderingen door te voeren in hoe bedrijven opereren en korte en langetermijneffecten waarde creëren. Organisaties die het zien als een compliance oefening lopen onnodig risico. In dit artikel lichten we toe wat we hierover leren bij de partner organisaties waarmee we samenwerken in het platform Transform4C.

CSRD brengt meervoudig risico met zich mee

Wat opvalt is dat bij veel organisaties CSRD wordt gezien als een compliance operatie. Een vinkexercitie die maakt dat er oog is voor het halen van de verplichting, maar niet of minder voor de bedoeling ervan. We zien dat er door veel goedbedoelende duurzaamheidsprofessionals en hun adviseurs druk wordt gewerkt aan het opstellen van analyses en voorbereidend kader en voorbereiding van de implementatie. Maar gebeurt dat wel effectief genoeg? Zorgt dat voor de daadwerkelijke transformatie die met de CSRD wordt beoogd?

We zien in de praktijk dat de opzet en implementatie van CSRD vaak met te weinig capaciteit en budget gebeurt. Het gevolg is dat er daardoor wordt gewerkt vanuit tijdsdruk met een kleine groep professionals. De harde deadlines van de begeleidend consultant, budgetbandbreedte en de waan van de dag zijn daarin leidend. Dit heeft een negatieve invloed op motivatie, energie en reflecterend vermogen in het team en de partijen die nu nodig zijn om CSRD goed neer te zetten. Het helpt niet mee om draagvlak te krijgen bij leiders en teams van medewerkers of ketelpartners die in de toekomst nodig zijn om de CSRD goed te implementeren.

Het meervoudig risico dat hiermee ontstaat is dat mensen zich terugtrekken of door werkdruk uitvallen of vanwege demotivatie zelfs bij de organisatie vertrekken. Ook is er een risico dat er op korte termijn gefocust wordt maar de koers voor de langere termijn minder of geen aandacht krijgt. Dat heeft weer een negatief effect op het ontwikkelvermogen van innovatieve business modellen en innovatieve oplossingen in de keten die nu ontwikkelt moeten worden om in 2030 effectief te zijn. Tot slot is de kans groot dat de CSRD implementatie vertraagt door deze traditionele manier van werken en leidt tot boetes, afleidende NGO aandacht of verlies van ketenpartners. Kortom, de risico’s stapelen zich al snel op als CSRD als een verplichting wordt gezien die door een klein, beperkt team moet worden ‘gefixed’.

Compliance legt organisaties aan de ketting

De metafoor voor deze manier van werken is deze tekening van expert Helmich Jousma. De CSRD risico’s worden gesymboliseerd door de kettingen en het controle team dat zich focust op een deel van de organisatie. De toekomst en de samenwerking met krachtteams, zoals die in eerdere tekeningen van Helmich werd getekend als belangrijke succesfactor in transformatie, zijn volledig buiten beeld. De sfeer is grauw en de toekomst ziet er donker uit of is zelfs buiten beeld. Dit is een van de meer sombere beelden van Helmich, bedoeld om het debat met leiders rondom CSRD aan te scherpen.

Het is goed te vermelden dat Helmich normaliter juist als kracht heeft dat hij positieve en uitdagende kanten van de transitie in een pakkend beeld samenvatten. Dat kan hij door zijn ervaring met transitie in organisaties, zoals Interface. Daarmee draagt hij bij aan visie ontwikkeling en competentie ontwikkeling van leiders en hun teams in organisaties.  Eerdere beelden van Helmich werden gepubliceerd in het boek Klimaatwerkers en de Experience to Energize als gespreksstof voor teams over de toekomst. Wat zie jij in dit beeld? Herken je dit in je eigen organisatie? Of gaat het bij jullie anders?

Pioniersinzichten bieden kansperspectief

Als we kijken naar de manier waarop pioniers werken aan transitie, zien we dat zij allereerst veel minder moeite hebben om CSRD te realiseren, onder meer omdat de uitgangspunten zoals een materialiteitsanalyse en draagvlak vanuit leiders veel groter is. Vaak is dat onder meer dankzij een heldere visie en strategie op de lange termijn en aandacht voor transformatie. Ook wordt er een glasheldere koppeling gemaakt tussen de strategie en de verplichte CSRD datapunten. Bij deze doelgroep zien we dat zij de verplichting inzetten als een positief, menselijk en voorstelbaar verhaal en daardoor wordt het een versneller van de transitie om aandacht voor de toekomst te vragen van de organisatie en keten. CSRD is hierbij het middel, niet het doel. Lees bijvoorbeeld dit verhaal van Lely.

Bewezen patroon voor transformatie

Opvallend is het patroon dat deze succesvolle organisaties kennen. Dat patroon is te herleiden in de transformatie aanpak. Deze bestaat uit 4 fases, 4 levels en 18 succesfactoren. Het herkennen van het patroon zorgt ervoor dat organisaties weten waar ze staan in transitie, maar ook hoe ze kunnen versnellen in de transformatie. Daarmee zullen bedrijven niet alleen voldoen aan de eisen van de CSRD, maar ook daadwerkelijk transformeren en daarmee profiteren van zaken zoals talent behoud, verbeterde prestaties financieel en niet financieel en een sterkere marktpositie. Meervoudige winst dus!

Crux voor kansdenkers

Wat is nu effectief om te doen? Wat leren we van de pioniers? Niet het benaderen van de CSRD als een “vinkexercitie” – een nutteloze verplichting die enkel tijd en middelen verspilt zonder echte toegevoegde waarde. Dit is een gemiste kans. sterker nog: dan wordt CSRD een risico.

Bedrijven die de CSRD omarmen als een kans om te transformeren, zullen niet alleen voldoen aan de wetgeving, maar ook concurrentievoordeel behalen door duurzamer en efficiënter te opereren. Het is daarnaast een kans om talent te behouden en kosten te besparen. Dan is het wel belangrijk dat extra aandacht wordt besteed aan de eerste en tweede fase van transformatie. De eerste fase gaat over het zorgen voor ‘zin’ (sense making) om daadwerkelijk de transitie aan te gaan. De tweede fase voorstaat het organiseren van de randvoorwaarden om te kunnen transformeren. Daarin speelt het hebben van een voorstelbare visie op de toekomst een belangrijke, vaak onderschatte, rol. Deze maakt het verschil tussen het verhaal van de droge doelen van de CSRD die ‘moeten’ naast al het werk dat je al hebt, naar een voorstelbare visie waaraan je juist graag tijd voor wilt maken en graag aan wilt bijdragen als leider met je team.

Hoog tijd

Het is juist nu de tijd dat bedrijven de CSRD zien voor wat het werkelijk is: een kans om zichzelf opnieuw uit te vinden en duurzaam succes te boeken. Met de juiste aanpak, zoals die van Transform4C, kunnen bedrijven niet alleen de uitdagingen van vandaag het hoofd bieden, maar zich ook voorbereiden op de kansen van morgen. Dat is nu relevant, nu de voorbereidingen voor CSRD implementatie volop plaatsvinden.

Handvatten voor versnellen

De kansen voor de CSRD liggen in het toepassen van de transformatie aanpak. De meeste leiders die succes ervaren in deze aanpak, verschuiven van de blik op de ‘moetjes’ naar de ‘menselijke visie op de toekomst’. Zij werken met een adaptief transformatieproces. Dat is een ander woord voor een gefaseerd sprint proces van actie met focus voorzien een continu motiverend verhaal over de toekomst.

Charlotte Extercatte, founder Transform4C.