Hoe zet je multimediale storytelling in bij het voor het voetlicht brengen van de data van het CBS? Vijftig tweedejaars studenten van de opleiding Communication & Multimedia Design van de Zuyd Hogeschool Maastricht bogen zich in de afgelopen maanden over die vraag. Het leverde mooie producten rond het thema duurzame voeding op.

Duurzaamheid heeft prioriteit

In de afgelopen jaren werkte het CBS samen met diverse onderwijsinstellingen. Ook Zuyd Hogeschool Maastricht was één van de partners. Het CBS en deze Hogeschool besloten vorig jaar wederom een samenwerking aan te gaan. Deze keer stonden de data over duurzame voeding centraal. Projectleider en CBS-onderzoeker Pascal Ramaekers: ‘Duurzaamheid is een thema met prioriteit bij het CBS. Dit project is een initiatief van de recent opgerichte werkgroep Klimaat en Duurzaamheid. Afspraken als de Green Deal hebben grote impact op de samenleving en een duurzame voedselproductie en -consumptie is essentieel voor onze toekomst. Het CBS werkt graag samen met onderwijsinstellingen als Zuyd Hogeschool. De studenten leren onze data kennen en hoe ze te gebruiken. Daarnaast levert het een hoeveelheid creativiteit op waar we als CBS graag gebruik van maken. Een win-winsituatie dus.’

Multimediale storytelling

‘We zijn gewend om data te communiceren’, zegt Ramaekers. ‘Maar de data alleen zeggen niet altijd genoeg. We willen een verhaal vertellen op een manier die aansluit bij het dagelijks leven van mensen. Uit onderzoek blijkt dat informatie dan beter blijft hangen. Neem bijvoorbeeld onze voedselproductie. Die kan op een meer duurzame manier worden ingericht. Dat begrijpen studenten goed en zij kunnen die boodschap op een moderne manier overbrengen. Zij zijn zélf deels de doelgroep en wel een doelgroep die wij als CBS normaal gesproken minder bereiken.’ Voor Rob Delsing, docent aan Zuyd Hogeschool Maastricht, is de samenwerking met het CBS een interessante uitdaging. ‘We werken al lang met het format van multimediale storytelling en testen dat met onze studenten regelmatig bij verschillende opdrachtgevers. Het bijzondere aan de opdracht van het CBS is dat het vooral om data gaat, er is nog geen verhaal. Dat moeten de studenten zelf toevoegen. Dat levert interessante vragen op.’

Rijk beeld

Het project is intensief voorbereid. Delsing: ‘Zeker ook door het CBS zelf. Het CBS heeft 22 vragen geformuleerd rond duurzame voeding en zocht de relevante data daarbij. Dat kwam in de vorm van dossiers bij onze studenten terecht.’ De studenten bestudeerden het materiaal en volgden lessen storytelling, video- en documentaire en techniek. Delsing: ‘Ze begonnen met een aantal oefenopdrachten. Bijvoorbeeld: maak een podcast bij de data. Dat was om te wennen aan het thema en te experimenteren met storytelling, zonder beeld nog. Daarna maakten ze ook een beeldmontage: een korte video over het thema.’ CBS-onderzoekers hielpen met het beantwoorden van de vragen, docenten van Zuyd Hogeschool begeleidden de studenten bij de storytelling. Ramaekers: ‘Dat heeft vijftien heel goede prototypes opgeleverd, waar wij als CBS ook van leren.’ De diversiteit van de vragen was een goede hulp bij het onderwijs. Dat leverde uiteindelijk een rijk beeld op. Delsing: ‘Alle studenten waren met iets unieks bezig. Dat werkte enorm motiverend.’

Eetgedrag verduurzamen

Studente Ilse van den Bogaard onderzocht hoe je het eetgedrag van mensen kunt verduurzamen: ‘We wilden mensen vooral bewust maken van hoe makkelijk je een duurzame keuze kunt maken. Dat is volgens mij gelukt.’ Van den Bogaard vond veel informatie in het dossier dat ze van het CBS ontving en deed daarnaast zelf onderzoek, bijvoorbeeld naar duurzame bestanddelen van een ontbijt. ‘Om ons verhaal herkenbaar te maken, start het bij het ontbijt. Dat is immers vaak de eerste voedingskeuze die mensen maken op een dag. We laten een keuze uit drie ontbijtjes zien en vertellen hoe duurzaam die zijn. Daarna gaat het verhaal verder in de supermarkt. Daar loop je als het ware door de gangpaden en kom je uiteindelijk uit bij de kassa. Door de geluidseffecten lijkt het ook echt of je in de supermarkt bent.’ De gangpaden verbeelden allemaal een duurzaamheidsthema, bijvoorbeeld vlees en vleesvervangers, voedselverspilling en productverpakking. De opleiding van Van den Bogaard zorgt altijd voor leuke realistische opdrachten, zegt ze. ‘Deze was extra interessant omdat het een onderwerp is dat je dagelijks voorbij ziet komen. En zo’n story bedenken is echt wel een uitdaging. We hadden ontzettend veel informatie, hoe verbeeld je die goed, op een manier die mensen aanspreekt?’

Veel kansen

De inzet van storytelling biedt veel kansen volgens Delsing: ‘Als je een breder publiek wilt aanspreken, dan moet je andere communicatiemiddelen inzetten. Daarnaast: de maatschappij en de problemen die zich daar voordoen zijn complex en veranderen snel. De data van het CBS kunnen, op een goede manier verteld, het brede publiek grip geven op zaken. Denk bijvoorbeeld aan de noodzakelijke energietransitie.’ Van den Bogaard beaamt dat: ‘Een interactief verhaal is een slimme manier om mensen met nieuwe informatie in contact te brengen, op een manier dat ze het onthouden.’

Presentaties bij het CBS

In maart 2023 worden de meest interessante producten van de studenten gepresenteerd bij het CBS. In de komende periode zijn er in samenwerking met de divisie Communicatie en Nieuws van het CBS ook verschillende presentaties over het project, onder andere bij een workshop van het CBS met externe partners over de Green Deal. Een vervolg is er ook al. Een vierdejaars student van Zuyd Hogeschool komt stagelopen bij het CBS met het doel de Nederlandse afhankelijkheid van China in beeld te brengen.