Afgedankte kledingstukken, handdoeken en lakens; Europa zamelt ze massaal in en stuurt ze naar Azië en Afrika. Het voelt als iets duurzaams en goeds, maar het is niet veel meer dan het verplaatsen van het probleem. Uiteindelijk beland je voetbalshirt of beddengoed gewoon op de afvalberg, alleen iets later. échte recycling vindt in Nederland slechts plaats bij één schamel procentje van die afvalberg. Voor het bereiken van een circulaire textielketen is de Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid (UPV) die per 1 juli 2023 van kracht gaat goed. Maar als we naar de inhoud kijken zijn we de draad wel wat kwijt.

De UPV is een richtlijn die textielproducenten verantwoordelijk maakt voor het inzamelen, hergebruiken en recyclen van textiel, inclusief een afvalheffing. Het streven is om het gebruik van nieuwe grondstoffen te remmen en hergebruik en recycling te bevorderen. Hoewel de UPV vol nobele bedoelingen zit, roept het de nodige belemmeringen op.

Allereerst ontbreekt in deze UPV tariefdifferentiatie, waarmee gerecyclede kleding een lage afvalheffing krijgt en fast fashion een hoge. De heffing die nu in de UPV zit is een soort ‘afkoop’, in plaats van een prikkel voor producenten om actief bij te dragen aan hergebruik en recycling. Hierdoor blijft fast fashion in stand, terwijl juist producenten actief moeten bijdragen aan hergebruik en recycling.

Wat we ook missen is een innovatiefonds met geld om een werkelijk circulaire economie te realiseren. Een fonds dat specifiek gericht is op het bevorderen van hergebruik en reparatie. Veel partijen in de textielsector zien de UPV nu als een belasting, waardoor zij kunnen bepalen wat er gebeurt met het geld. Het risico daarvan? Dat we geld niet besteden aan circulaire innovaties, terwijl die juist zo nodig zijn. Het is aan de overheid om te zorgen dat het geld niet naar oude inzamelstructuren gaat maar naar innovatieve oplossingen.

En ja, het is goed dat Nederland straks als tweede land in Europa een UPV heeft. Zo kunnen we onze rol als koploper claimen. Maar zo lang we de echte textielkoplopers niet in de versterking van het UPV meenemen, breien we nooit een eind aan de transitie naar een werkelijk circulaire textielsector.

Bianca Streng, Sectormanager Textiel MVO Nederland