Misschien zijn betrokken aandeelhouders niet het eerste waar je aan denkt bij duurzaam beleggen. Echter, als duurzaam rendement het streven is van jouw fonds, dan wil je niet dat er sprake is van uitbuiting. Je kan er in zo’n geval voor kiezen om bepaalde bedrijven uit te sluiten en er niet meer in te beleggen. Er bestaan echter ook andere opties.

Zo kan je de aandacht verleggen naar betrokken aandeelhouders. Deze kunnen via andere wegen invloed uitoefenen op bedrijven, waardoor deze hun gedrag en beleid veranderen. Een voorbeeld is aandeelhouders die aangeven dat ze willen dat een keten eerlijke lonen betaalt aan haar medewerkers. De vermogensbeheerder van Evi gebruikt dit soort betrokkenheid, ofwel engagement, van de aandeelhouders om deze en andere kwesties op de agenda te zetten bij ondernemingen.

De stappen van engagement

Betrokkenheid, ofwel engagement, is een term belangrijke term binnen het veld van duurzaam beleggen. Het betekent dat er vanuit betrokkenheid een impliciete verplichting of motivatie ontstaat om iets te doen. Via engagement kan je veranderingen binnen bedrijven stimuleren. Belangrijke onderwerpen die ter sprake komen, zijn duurzaamheid, arbeidsrechten, mensenrechten en bestuur (governance).

Engagement is niet iets dat al ontstaat in een simpel gesprek of een kleine onderhandeling. In een engagementtraject stappen beleggers in een uitgebreid proces om een stappenplan op te stellen met de onderneming. Allereerst bespreken de partijen de verbeterpunten van de onderneming. Daarnaast wordt duidelijk gemaakt hoe de onderneming alles naar de beleggers rapporteert. Dit zorgt voor transparantie tussen de partijen. Na een bepaalde periode wordt gekeken of de onderneming zich aan de afspraken heeft gehouden en of er ook daadwerkelijk verbetering zichtbaar is.

Het kan voorkomen dat een engagementtraject geen of weinig resultaten oplevert. Dit kan ervoor zorgen dat een investeerder zich terugtrekt en de aandelen wegdoet. Dit wordt ook wel disinvestment genoemd. Deze consequentie maakt dat de belegger veel macht heeft om ervoor te zorgen dat de onderneming de veranderingen daadwerkelijk doorvoert.

Praktijkvoorbeeld: organisch katoen bij Abercrombie & Fitch

Een portfoliomanager is iemand die een belangrijke rol speelt in het engagementproces. Het is de persoon die in gesprek gaat met het management van de onderneming en het engagementtraject opstart. Voor bedrijven of ondernemingen zijn grote beleggers belangrijke stakeholders. Naar hen wordt daarom vaak goed geluisterd. Maarten van Kan is een senior portfoliomanager van het Kempen (Lux) Global Small-cap Fund. Hij noemde het volgende:

‘Als dingen op een andere manier kunnen gebeuren of verbeterd kunnen worden bij een onderneming die in het beleggingsfonds is opgenomen, dan starten we een engagementtraject.’

Het fonds waarbij Maarten werkt, belegt in relatief kleinere bedrijven, welke door niet veel analisten worden gevolgd. Voor dit fonds is persoonlijk contact met de bedrijven waarin ze duurzaam beleggen daarom nog belangrijker. Op deze manier weten ze te allen tijde wat er speelt op de werkvloer. Hieronder een praktijkvoorbeeld van een engagementtraject:

‘Twee jaar geleden hebben we het eerste gesprek gevoerd met abercrombie & Fitch. We zagen namelijk dat ze sinds 2011 hun duurzaamheidswebsite niet hadden bijgewerkt. Tijdens het gesprek bleek dat ze hier wel mee bezig waren. De initiatieven waren alleen nog niet gelanceerd. In het gesprek vroegen we er verder naar hun manieren voor een eerlijke en transparante waardeketen. Hierbij gaat het onder andere over de leveranciers van het bedrijf. De wensen en verbeterpunten vanuit ons fonds naar het bedrijf waren dat er eerlijke lonen uitbetaald moeten worden aan de fabrieksarbeiders en de leveranciers. Ook wilden we graag dat ze de overstap maakten naar organisch katoen. De eerste stap hierbij kon gezet worden binnen de communicatie en de website.

Het management van Abercrombie & Fitch reageerde goed op de feedback. Waarschijnlijk was vooral het team dat ging over de duurzaamheid tevreden, omdat ze door onze aandacht meer prioriteit krijgen binnen de organisatie. Het topmanagement gaf daarbij ook aan dat ze ons aandeelhouderschap zeer waarderen. Het eerste resultaat dat zichtbaar werd, was de transparantie op de website. Hier vind je uitgebreide informatie over de leveranciers en fabrieken met daarbij de resultaten van de fabriekscontroles. Daarnaast hebben ze een duurzaamheidsstrategie gepubliceerd, waarbij ze duidelijke doelen hebben geformuleerd. Ons werk is nog niet gedaan, omdat naast het opstellen van plannen, deze ook uitgevoerd moeten worden. Hierom blijven we ze de komende jaren nog nauwlettend volgen.’

Samen sta je sterk

Het voorbeeld van Abercrombie & Fitch gaat over het traject van slechts één fonds. Samen sta je echter veel sterke. Één belegger kan een bedrijf of organisatie makkelijker negeren. Het is veel lastiger om een hele groep te negeren. Daarom worden er gezamenlijke initiatieven opgezet die zich richten op sectoren of ondernemingen.

PLWF (Platform Living Wage Financials) laat bijvoorbeeld zien hoe Nederlandse beleggers de krachten bundelen om verandering teweeg te brengen. Ze hebben zich onder andere ingezet voor de kledingindustrie. Het streven was dat werknemers binnen de kledingindustrie een leefbaar loon krijgen betaald en minder over hoeven te werken. Ook willen ze dat kinderarbeid verdwijnt, zodat kinderen meer naar school kunnen.

Het verbeteren van de omstandigheden rondom de kledingindustrie is echter heel ingewikkeld. De kledingindustrie haalt veel van haar textiel uit landen waar het mensenrecht van een leefbaar loon wordt geschonden. Vaak is het loon tot wel drie keer zo laag om van te leven. Dit komt vooral omdat de leveranciers en de fabrieken versnipperd zijn over de wereld. De merken die de kleding inkopen, weten vaak niet waar en in welke omstandigheden hun kleding gemaakt wordt. Ook wordt de productie vaak verplaatst als er klachten of controles zijn, waardoor lokale bevolking hun baan verliest.

Het probleem heeft dus vele kanten en is heel complex. Voor bedrijven is daarom een sterke prikkel nodig om verandering in te zetten. PLWF zorgt ervoor dat de beleggingspartijen meer invloed hebben. Ze bezitten in totaal namelijk meer dan 2,3 miljard euro aan aandelen.

Evi van Lanschot en engagement

Evi zorgt er via de vermogensbeheerder en in samenwerking met andere instellingen voor dat het engagementtraject wordt gestart en bedrijven worden gemotiveerd raken om veranderingen in te zetten richting duurzaam ondernemen. Dit is waarom er alleen in beleggingsfondsen wordt geïnvesteerd waarvan de aandeelmanager:

  • De Principles of Responsible Investment (PRI) heeft ondertekend en een B of hoger scoort.
  • Een engagementbeleid heeft met focus op milieu en sociale problematiek

Het streven van Evi is om rendement te behalen op lange termijn. Dit is waarom er belegd wordt in bedrijven met een goed bestuur die rekening houden met mens en milieu. Het blijkt dat deze ondernemingen het even goed doen of soms zelfs beter presteren dan de niet duurzame bedrijven op financieel gebied. Daarnaast verwachten we dat duurzaamheidsprincipes in de toekomst alleen maar belangrijker worden voor de concurrentiepositie.