Onze bananen worden geteeld met respect voor mens en milieu.” Zo adverteert Chiquita op zijn eigen website. Maar die boodschap van maatschappelijk verantwoord ondernemen kwam deze week in een heel ander daglicht te staan. Het concern erkende de betalingen aan de paramilitairen en accepteerde een boete van 25 miljoen dollar omdat het de Amerikaanse antiterrorismewet had overtreden. De paramilitaire groep AUC staat op de Amerikaanse lijst van terroristische organisaties.
Brandstof
De illegaal bewapende groepen in Colombia, die ongeveer twintig jaar geleden werden opgezet, vochten een oorlog uit met onder meer de linkse guerrillabeweging FARC. De rechtse paramilitairen zijn berucht om grove mensenrechtenschendingen, zoals het vermoorden van vakbondsleiders. Het geld van buitenlandse bedrijven, zoals Chiquita, was brandstof voor het conflict. Het zorgde er voor dat de vechtende partijen hun strijd konden voortzetten.
“Bedrijven die in het oorlogsgebied opereerden, moesten wel betalen”, is het verweer van Mike Mitchell, hoofd communicatie van Chiquita Brands, omdat de werknemers anders zouden worden bedreigd.
Aantijgingen dat Chiquita verder ging dan het betalen van afpersingsgeld, wijst hij resoluut van de hand. De bananenmaatschappij is in het verleden in verband gebracht met het importeren van duizenden machinegeweren voor de AUC.
Enquete
Marianne Moor, hoofd van de Latijns Amerika afdeling van de vredesbeweging IKV Pax Christi, is blij dat buitenlandse bedrijven nu praten over afpersings- en beschermingsgeld. Want in het verleden zwegen ze als het graf. Moor: “Wij hebben vijf jaar geleden geprobeerd een anonieme enquete te houden onder Europese ondernemers over afpersingspraktijken in Colombia, maar dat is mislukt. Slechts een bedrijf heeft de vragenlijst gedeeltelijk ingevuld. Ze waren bang voor wraakacties. Beveiligingsbedrijven adviseren buitenlandse ondernemers doorgaans om niets over dit soort betalingen naar buiten te brengen.”
Multinationals doorbreken nu het zwijgen door recente ontwikkelingen in het Colombiaanse vredesproces. Paramilitaire groepen zijn schoorvoetend begonnen aan moeizame vredesbesprekingen en sommigen hebben de wapens ingeleverd.Ã?
Als zij informatie verschaffen over hun operaties, kunnen ze in aanmerking komen voor strafvermindering. Daarbij zullen ook gegevens over hun financiers naar buiten komen. Om de paramilitairen voor te zijn, willen de multinationals nu wel praten.
Blij
Wat de achterliggende reden ook is, Moor is blij dat multinationals nu een boekje open doen. “We hebben allemaal onze mond vol over maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar het betalen van afpersings of beschermingsgeld aan illegale gewapende groeperingen valt daar natuurlijk niet onder.”