In 2050 heeft Nederland een klimaatneutrale energievoorziening. Dit vraagt om zorgvuldige planning, temeer omdat een klimaatneutrale energievoorziening meer ruimte vraagt dan het fossiele systeem. Om die reden is het Programma Energiehoofdstructuur (PEH) gemaakt. Met dit programma is voor het eerst de totale benodigde ruimte en de effecten hiervan op de samenleving in kaart gebracht. Het richt zich op nationale infrastructuur, zoals hoogspanningslijnen en -stations, grootschalige elektriciteitsproductie, batterijen, waterstoffabrieken en ondergrondse waterstofopslag.

Minister Jetten, Klimaat en Energie: “Nederland staat aan het begin van een grote verbouwing van de infrastructuur, zeker waar het gaat om het energiesysteem. We kunnen niet meer project-voor-project over elkaar heen plannen zonder dat hier systematisch over is nagedacht. Door vooruit te denken en tijdig ruimte vrij te maken zijn er meer mogelijkheden om locaties te vinden die vanuit maatschappelijk oogpunt wenselijk zijn. We plaatsen fabrieken voor de productie van waterstof dichtbij plekken waar windenergie van zee op land komt. Hierdoor zijn er minder kabels en buizen nodig door het land en is de waterstofproductie dichtbij de industrie, die de waterstof gaat gebruiken.

”Ter illustratie;

  • Een waterstoffabriek is een grote installatie, waaronder een zuurstoffabriek en een waterfabriek. Om 4 gigawatt capaciteit in 2030 te hebben, zijn zo’n 80 voetbalvelden nodig (40 hectaren). Er zijn scenario’s waar in 2050 50 gigawatt elektrolyse wordt voorspeld, dus 1000 voetbalvelden.
  • De komende tijd zal zo’n 350  kilometer aan hoogspanningsverbindingen 380/220KV. aangelegd worden, inclusief tientallen elektriciteitstations. Hierbij wordt steeds efficiënter met de ruimte gewerkt. Zo worden de hoogspanningsstations neergezet op locaties waar uitbreiding mogelijk is. Want waar nu 20 hectaren nodig is hiervoor, is er op sommige plekken na 2030 nog eens 15 hectaren extra nodig onder meer doordat door elektrificatie meer elektriciteit nodig is.
  • En door toenemende elektrificatie zijn meer elektriciteitscentrales nodig die je aan en uit kunt zetten voor die momenten dat er onvoldoende zon- of windenergie wordt opgewekt. Van ongeveer 20 gigawatt vermogen nu, naar scenario’s van mogelijk 33 tot 36 gigawatt vermogen in 2050. Per hectare kan 230 megawatt opgesteld worden, dus zo’n 150 hectaren kan in totaal nodig zijn, zo’n 300 voetbalvelden. Door de locaties van de conventionele energiecentrales te hergebruiken, wordt de benodigde ruimte beperkt.

Om dit allemaal zorgvuldig te plannen is een effectanalyse gedaan op basis van verschillende scenario’s die variëren in de vormen van energie die we gaan opwekken en gebruiken, en ook voor de ruimte die daar voor nodig is. Op basis van deze inzichten zijn de benodigde ruimte, kansen en knelpunten vroegtijdig in kaart gebracht. Ook is al bijeengebracht hoe die ruimte voor toekomstige projecten alvast kan worden voorbereid. Ruimte voor energie wordt sturend voor andere ruimtelijke ambities, niet meer als sluitstuk zoals nu vaak het geval is. Het Programma Energiehoofdstructuur zal vierjaarlijks worden geactualiseerd.