Bij de jongste aandeelhoudersvergadering zette de ASN Bank internationale solidariteit op de agenda. Niet echt een onderwerp dat je in het post-Fortuyn-tijdperk zou verwachten, laat staan dat er belangstelling voor zou zijn. Het tegendeel is waar, zo legt adjunct-directeur Jeroen Jansen uit. ‘Voor de aandeelhoudersvergadering hadden zich duizend mensen aangemeld en uiteindelijk zijn er 800 gekomen. Ik dacht aanvankelijk dat ze ons zouden aanspreken op de slechte performance van de aandelenfondsen, maar dat bleek van ondergeschikt belang. Ze kwamen vooral om de vinger aan de pols te houden of wij onze ideële motieven nog wel waarmaken.’

Directeur Ewoud Goudswaard: ‘Op de aandeelhoudersvergadering hadden we ook de directeur van de Novib, Sylvia Borre, en de oprichter van Max Havelaar, Nico Roozen, als sprekers uitgenodigd. Onze aandeelhouders waarderen het dat wij zo’n onderwerp als internationale solidariteit bespreken.’

Jansen: ‘De hele beweging rond duurzaam beleggen is wel erg genuanceerd geworden. Bedrijven worden voorzichtig aangepakt. Ze hoeven niet de allerbeste te zijn op duurzaamheidsgebied, maar de beste van hun sector. Of neem de discussie over kinderarbeid. Daar zijn ze opeens niet meer zo erg tegen, omdat zo’n kind naast het stapelen van stenen ook een paar uurtjes naar school gaat. Tja…’

Goudswaard voegt daaraan toe: ‘Wij willen graag kleur bekennen. Dus hebben we bijvoorbeeld in de discussie over de aanwezigheid van IHC Calandin Birma het standpunt ingenomen dat het baggerbedrijf daar moet verdwijnen, ook als dat financiële gevolgen heeft. Wij hebben daarom de oproep tegen IHC Caland ondertekend, samen met een grote groep maatschappelijke organisaties en politieke partijen. Dat wij dat deden, werd door andere banken die zich ook bezighouden met duurzaam beleggen, niet in dank afgenomen.’ Jansen: ‘Ze dachten eerst dat het een vergissing was. Wij vertelden hun dat dat niet het geval was. ASN wenst in dit soort kwesties kleur te bekennen. Onze commissarissen waren het er helemaal mee eens. Die waren verbaasd geweest als we geen stelling hadden genomen tegen IHC Caland.’

Volgens Goudswaard is vooral de halfslachtige houding rond IHC Caland, dat nog steeds actief is in het land dat geregeerd wordt door het leger en waar het regime ernstig de mensenrechten schendt, zo verwarrend. ‘IHC Caland is onder druk van onder andere oud-staatssecretaris Ybema geen nieuwe contracten aangegaan in Birma. Maar er lopen nog steeds projecten. Dus wat zeggen de banken als ze nieuwe kredieten geven aan IHC: dat het bedrijf die niet mag gebruiken voor zijn werk in Birma. Dat is toch onbestaanbaar.’

Sinds kort is IHC Caland in de AEX-index terechtgekomen en zullen alle beleggingsfondsen die de AEX volgen flink wat IHC Caland gekocht hebben. Dat is jammer voor al die mensen die schending van de mensenrechten een gruwel vinden, maar vervolgens via hun pensioenfonds toch in dat bedrijf hebben belegd, aldus de ASN-bestuurders.

Maar wat te doen bij het dilemma als door zo’n principiële houding IHC Caland failliet gaat en een heleboel werknemers hun baan verliezen? Goudswaard: ‘Ik denk niet dat het bedrijf failliet zou gaan. De onderneming heeft nog nooit een echte kosten-batenanalyse van haar aanwezigheid en projecten in Birma gemaakt.’ Jansen: ‘Het zijn allemaal van die als-scenario’s waaraan de mensenrechten ondergeschikt worden gemaakt. Net zoals het volgen van de index. Wat maakt het uit als je de index even niet volgt omdat er zo’n bedrijf inzit. Opeens hebben de beleggers, ook de principiële institutionele beleggers, slappe knieën. En bij duurzaam beleggen gaat het er nu juist om of je bereid bent een principieel standpunt in te nemen. Voor onze klanten geldt: principiële mensen hebben een principiële bank nodig.’

Uit de cijfers van de ASN Bank over 2002 blijkt dat Nederland nog steeds vele sociaal bewogen burgers kent die dat willen laten zien via hun spaar- en beleggingskeuze. Het aantal klanten steeg met 7,6% naar 183.000. Goudswaard: ‘We merken dat mensen kijken naar de missie van de bank, dat is het bevorderen van duurzaamheid van de samenleving, en naar het rendement. En het rendement wijkt niet af van wat de gewone banken bieden. Daarnaast hebben wij een aantal producten die onze missie nadrukkelijk uitdragen, en die producten zijn heel succesvol. Het ingelegd vermogen in ASN-Novib-fonds groeide van euro 6,8 mln naar euro 8 mln. En ik ben ook heel tevreden met Jeugdsparen, dat we vorig jaar voor het eerst zijn gaan doen. We hebben nu 2500 kinderen met een spaarrekening, waarvan euro 10 naar een jeugdproject in Kameroen gaat. Dat is een samenwerking met Mensen in Nood.’

De beursmalaise laat ook haar sporen na bij de beleggingsfondsen van de ASN Bank. ‘Maar bij ons wisselen de belangstelling voor beleggen en sparen elkaar af. Het totaal aan toevertrouwd spaargeld is vorig jaar gegroeid met 26% tot euro 1,2 mrd. Dat wil niet zeggen dat het beleggen afneemt, maar het groeit nu gewoon wat minder snel. Vergelijk 2002 met 1999, dat was een geweldig beursjaar en toen was het sparen minder populair’, aldus Goudswaard.

Met de lancering van de nieuwe reclamecampagne wil ASN Bank haar naamsbekendheid vergroten. Dat is hard nodig, want de marktleider in duurzame bankproducten is bij een groot publiek onbekend. Goudswaard: ‘We hebben vorig jaar met onze commissarissen gekeken naar onze marktpositie. We willen graag in vijf jaar ons klantenbestand en ons beheerd vermogen, dat is nu euro 1,7 mrd, verdubbelen.’ Jansen: ‘We willen niet groeien om de groei. Dus economische groei is prima, maar dat mag niet ten koste gaan van het milieu, de natuur, kwetsbare bevolkingsgroepen of worden afgewenteld op toekomstige generaties. We moeten wel kritische massa hebben om een verschil te kunnen maken. Het zou dus fijn zijn als de fiscale vrijstelling voor sociaal- ethisch beleggen door Brussel wordt goedgekeurd.’

Marleen Janssen Groesbeek

Kerncijfers ASN Bank
ASN Bank werd bekend door haar slogan ‘rente zonder bijsmaak’. Sinds begin dit jaar heeft de bank een nieuwe ‘corporate’ campagne om de naamsbekendheid te vergroten. Een van de opvallendste uitingen is een radiospotje met een krijsende aap en de televisiemaker Aad van den Heuvel, die vertelt dat ASN Bank niet belegt in dierproeven. Na de zomer gaat de bank met haar producten reclame maken.

Dat idealen ook winstgevend kunnen zijn, laten de kerncijfers over 2002 zien. De nettowinst van ASN Bank steeg vorig jaar tot euro 9 mln. Dat is een stijging ten opzichte van het jaar daarvoor met 15,4%. Het aantal beleggingen en kredieten bedroeg euro 1,17 mrd, een groei van bijna 29% ten opzichte van 2001. Het bedrag aan toevertrouwde middelen steeg met 26% tot euro 1,22 mrd. Het beheerd vermogen van beleggingsfondsen groeide met bijna 13% naar euro 524 mln.