De beschikbaarheid van kritieke grondstoffen en halfproducten voor de Nederlandse en Europese industrie is niet alleen de basis van de economie, maar ook essentieel voor onze veiligheid, de energietransitie en digitalisering. Daarom zet het kabinet in op het afbouwen van risicovolle afhankelijkheden in productieketens en het vergroten van de leveringszekerheid. Minister Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) heeft Allard Castelein op 27 maart benoemd als Speciaal Vertegenwoordiger Grondstoffenstrategie om (inter)nationaal aan de slag te gaan met de duurzame winning, raffinage en circulariteit van kritieke grondstoffen.
Voldoende beschikbaarheid van kritieke grondstoffen, zoals lithium en kobalt, is nodig voor bijvoorbeeld batterijen, windmolens, halfgeleiders, waterstofproductie, zonnepanelen en ledverlichting. Voor sommige kritieke grondstoffen zijn we momenteel afhankelijk van derde landen die 90% van de wereldproductie bezitten. De controle hierover krijgt naast een economische ook steeds meer een geopolitieke dimensie. Daarom is het doel om nieuwe ongewenste afhankelijkheden te voorkomen en bestaande risicovolle afhankelijkheden af te bouwen. Ook kan Nederland zo de impact van winning en verwerking van kritieke grondstoffen op mens en milieu verkleinen.
Castelein, die bijna tien jaar president-directeur van de Rotterdamse Haven was en ruime ervaring heeft in de industrie, heeft onder meer de opdracht om als boegbeeld op te treden richting bedrijfsleven, Europese Commissie, andere EU-lidstaten en gelijkgezinde andere landen met een grondstofbehoefte om te komen met een gezamenlijke inzet richting grondstofrijke landen. Ook zal hij internationale partnerschappen en samenwerkingen op kritieke grondstoffen met landen buiten de EU ondersteunen.
Europese Critical Raw Materials Act en Nationale Grondstoffenstrategie
De kabinetsinzet volgt uit de EU Critical Raw Materials Act (CRMA) en staat in de zogenoemde Nationale Grondstoffenstrategie die wordt uitgevoerd door minister Adriaansens (EZK), minister Van Leeuwen (BHOS) en staatssecretaris Heijnen (IenW). Zo bevat de CRMA een lijst van 34 kritieke grondstoffen van groot economisch belang, waarvoor het risico het grootst wordt geacht dat de aanvoer ervan stokt. Daarvan zijn er 17 als strategisch aangemerkt die cruciaal zijn voor de energie- en digitaliseringtransitie, en ruimtevaart en defensie sectoren.
Voor 2030 is daarom het streven om 10% van de jaarlijkse Europese consumptie van deze strategische grondstoffen in de EU te winnen, 40% in de EU te raffineren en 25% in de EU te recyclen. Bovendien mag de EU voor maximaal 65% afhankelijk zijn van één enkel land voor de toelevering van een strategische grondstof. Binnen de Nationale Grondstoffenstrategie brengt het kabinet dit jaar de risicovolle afhankelijkheden op kritieke grondstoffen specifiek voor Nederland in kaart.
Minister Micky Adriaansens (EZK): “We zijn op het gebied van kritieke grondstoffen gestart de noodzakelijke samenwerking om ongewenste afhankelijkheid van niet-EU-landen aan te pakken én innovatie te stimuleren. Nederland onderzoekt, met onze sterke logistieke positie, wat onze rol kan zijn. Denk aan bijvoorbeeld de verwerkende schakel in de raffinage zijn. Door bovendien in te zetten op innovatie van producten en circulariteit creëren we minder schaarse alternatieven en nieuwe economische waarde. Ik ben blij dat we nu een Speciaal Vertegenwoordiger Grondstoffenstrategie hebben die deze ambities wil invullen.”