Sinds de oprichting was Hans Snel als oprichter en voorzitter hét gezicht van Happy Planet Professionals, het netwerk van zelfstandige duurzame ondernemers. Tijdens de Algemene Ledenvergadering op 19 december treed hij officieel terug als voorzitter, om het stokje over te dragen aan Erica Goedhart. Een mooi moment om samen met hem terug te blikken én vooruit te kijken.

Het is Black Friday, en juist op deze dag zit Hans Snel aan de keukentafel in Almere voor een gesprek. Hans neemt afscheid als voorzitter van Happy Planet Professionals, maar blijft uiteraard actief lid. Almere is niet zomaar de plek voor dit gesprek; het is waar het zaadje voor deze beweging letterlijk is geplant – met een oud-Hollandse appelboom. Hans en ik kennen elkaar al twintig jaar, en terwijl hij door de Stationsstraat loopt, wordt hij geconfronteerd met de chaos van Black Friday: aanbiedingen schreeuwen om aandacht.

Toch vormt deze dag geen directe aanleiding voor ons gesprek; Duurzaamheid als levensstijl is heel zijn werkzame leven zijn persoonlijk doel. We hebben met deze zwarte vrijdag geen haakje meer nodig om ons gesprek te beginnen.

‘Duurzaamheid als leefstijl is jou wel toevertrouwd,’ trap ik af.

‘Dat klopt, ik ben verslaafd aan duurzaamheid. Eigenlijk al jaren. Bij al mijn handelingen kies ik voor duurzaam. Wat betreft mijn eigen koopgedrag: Ik heb een paar principes als ik iets nodig heb. Ik vraag me af, heb ik het echt nodig – vaak niet dus, kan ik het lenen van iemand, veel vaker wel dan gedacht, en als ik het dan wel moet kopen, dan kies ik refurbished. En als dat ook niet kan voor nieuw maar dan zo duurzaam mogelijk. Ik ben daar best fanatiek in, maar wil geen dominee zijn. Ik zie de duurzame boodschap vooral in voorbeeldgedrag en via onze club vooral als een zwaan-kleef-aan-model.’

‘Het is een mooie club, wat leer jij daar zelf van. Al die happy mensen die een boodschap voor de wereld met zich meedragen?’

‘Ik leer van onze leden, zoals Charlotte Bax, die mij bewust maakt van hoeveel energie sommige websites – ook mijn eigen website – onnodig verbruiken. Of over de duurzame ecoverf van Ernst de Nobel.’

‘Grappig, die heb ik via ons netwerk gebruikt voor een megagroot kunstwerk op de Floriade hier in Almere, die over plastic waste.’

‘Kijk, dat bedoel ik nu,’ zegt Hans. ‘Dat wist ik geeneens, ik zou wel eens willen weten wat onze club van bijna tweehonderd leden nu aan diensten en producten voor elkaar deelt. Het meeste weet ik blijkbaar nog niet.’

‘Om ons gesprek voor te bereiden ging ik op zoek naar ChatGPT. Helemaal fout natuurlijk. Gezien het verhaal van Charlotte dat je net vertelt. Weet je wat daaruit kwam?’

‘Vertel eens?’

‘Ik heb het hier voor me: ‘Hans Snel heeft zich in verschillende hoedanigheden ingezet voor het eerlijke van duurzaamheid, zowel op professioneel als persoonlijk vlak. Hij gelooft sterk in de kracht van individuen en organisaties om positieve verandering te creëren en draagt ​​bij aan een onderneming die gericht is op het eerlijke van welzijn, milieu en sociaal recht. Zijn werk is gericht op het combineren van duurzaamheid met professionele ontwikkeling en geluk, en hij is een bekende spreker en inspirator voor mensen die op zoek zijn naar manieren om hun werk en leven meer in lijn te brengen.’

‘Nou,’ zegt Hans. ‘Dat interview hoeft dan niet meer. Zegt Chat GPT dat echt?’

‘Bang van wel.’

‘Wow’.

‘Het gaat zeker over jou. Ik herken jouw strijd tegen onrecht. Niet alleen op het gebied van de natuur en klimaat. Die artificiële robot vindt dat ook over 100 jaar van je. Wat dichterbij, je bent op een positieve manier verslaafd aan duurzaam leven, hoe doe je dat dan met je gezin, daar komt ChatGPT niet zo snel over de vloer. Ik kan me voorstellen dat niet iedereen in je gezin is zo gedreven als jij bent, of heb ik het mis?

‘Thuis hebben we een open haard, en mijn vrouw Annemieke houdt hiervan, ik natuurlijk ook, maar wil wel duurzaam leven. Dat is dan een dilemma. En dan moet ik thuis ook gewoon onderhandelen. We hebben afgesproken dat we maar twee keer per maand de open haard aansteken. En weet je, als deze dan aangaat, dan voelt het ook meteen als een feest en we genieten dan met elkaar van die bewuste momenten. Inmiddels is die open haard vervangen door een veel duurzamere inzethaard.’

‘Wanneer is dat duurzame zaadje geplant?’

‘Best vroeg in mijn leven. Mijn moeder was lid van Natuurmonumenten, we leefden buiten de stad en ik schaatste gewoon op de sloot achter ons huis. En speelde met vriendjes op de boerderij.’

‘Kijk, dat wist ik niet.’

‘Ja, en naar school fietsen, 13 kilometer enkele reis. Geen probleem.’

‘Maar echt activist worden, dat je bewust werd van de echte uitdagingen in de wereld.’

‘Dat was in 1972,’ zegt Hans. ‘Dat was het rapport van de Club van Rome.’

‘Hoe oud was je toen?’

‘Twaalf denk ik. In 1972 bracht de Club van Rome ‘Grenzen aan de Groei’ uit Het belangrijkste punt: als we doorgaan met groeien wordt de aarde uitgeput. Ze voorspelden een scenario waarin rond het midden van de 21e eeuw de groei zou stoppen, omdat grondstoffen opraken en vervuiling en bevolkingsdruk te groot worden. Dat zou leiden tot een economische ineenstorting. Dat was toen een radicale gedachte, want de meeste economieën waren juist gefocust op oneindige groei. Het greep me. Veel van de voorspellingen in het rapport zijn later waar gebleken. Maar het zette voor mij wel duurzaamheid en de impact van de mens voor me neer. Net als de tweede film van Al Gore die ik zag. Hij liet zien dat we de oplossingen in handen hebben. Hij pleit voor een wereldwijde overstap naar duurzame energie, zoals zonne- en windenergie. Gore inspireert mensen mee te doen, of het nu als individu, bedrijf of overheid is. Dat wil ik ook’.

‘Hoe dan?’

‘Klimaatverandering is een groot probleem,’ zegt Hans, ‘Maar we kunnen het aanpakken – áls we collectief handelen. Al Gore gaf mij focus.’

‘In de tijd dat je in Almere werkte aan de marketing van de stad heb je een van mijn projecten omarmd. Om Almere Culturele Hoofdstad van Europa te laten worden in 2018. Je werkte met mij en honderden Almeerders aan een prachtig bidbook, daarin stonden de burgers en de leefomgeving centraal. Wat dreef je om je zo in te zetten voor dit idee?’

‘Dat was niet zo moeilijk. Ik was al snel gegrepen in 2008 door de ideeën van Michael Braungart en William McDonough over de circulaire stad. Ze noemden het in hun handboek Cradle to Cradle. In plaats van from Cradle to Grave. Cradle to Cradle betekent dat we spullen maken die helemaal niet in de prullenbak hoeven. Stel je voor dat alles wat je gebruikt, zoals speelgoed, kleren of een verpakking, later óf opnieuw gebruikt kan óf veilig teruggaat naar de natuur. Het is een beetje zoals de appelboom die we bij de oprichting van de Happy Planet Professionals hebben geplant in het Almeers bos. De appels die vallen worden weer voeding voor de grond, en daar groeit weer een nieuwe boom van. Met Cradle to Cradle zorgen we ervoor dat we geen afval maken en alles een nieuw leven krijgt.

Michael en William waren echt revolutionair en de toenmalige wethouder van Almere, Adri Duijvestein omarmde dat voor de stad in een uitgebreid programma, De Almere Principles. Over goed omgaan met de stadse natuur, de ecologie, samen met alle burgers. Principe 8 ging over ‘Mensen maken de stad’. En omdat Almere de underdog was in de ogen van velen, en ik juist alleen maar kansen zag, voelde dit project vanuit de burgerbeweging erg goed. Er was duidelijk een imagoprobleem, want Almere is echt een fijne stad om te wonen. Groen en ruim. Uit bewonersonderzoeken kwam steevast elke keer een ruime voldoende.’

‘En toch ging het culturele project niet door.’

‘Tja, de politiek, het regenteske gemeentebestuur greep in en het prachtige idee werd met het badwater weggegooid. Onnodig, de politiek kent veel koudwatervrees. En daar gaat het vaak over korte-termijn-oplossingen en scoren.’

‘En toch blijf je doorgaan.’

‘Tuurlijk,’ glimlacht Hans. ‘Ook bij persoonlijke keuzes, ik eet geen vlees meer, ik wandel steeds vaker door de natuur om mijn volle hoofd leeg te maken en te genieten.’

‘Onrecht bestrijden en verbinding maken lijken de twee dingen waar ik je op kan pinnen. Is dat samengevat de juiste conclusie. Ik zie dat in je carrière en bij Happy Planet Professionals.’

‘Klopt, en ook dat er leven is na de groei. Als we allemaal nadenken over onrecht, ook voor de natuur, dan komen we er wel. Groeien was ook maar een concept van de afgelopen honderd jaar. Dat kan en moet dus anders. En dat doen we met iedereen die dit omarmt, en ik merk daar vooral ook bij de jeugd veel animo voor, ook bij mijn kinderen Suzanne en Eliza. Eliza werkt bij het Liliane fonds dat zich inzet voor kinderen met een beperking in het buitenland. Suzanne volgt mijn pad als marketeer. Via haar klanten komt zij steeds meer in aanraking met duurzaam ondernemen.’

 

Via haar klanten komt zij steeds meer in aanraking met duurzaam ondernemen.’

‘De appel valt niet ver van de boom.’

‘Nee, Marcel, gelukkig maar. En over bomen. Op 5 februari hebben we een netwerkevent in de buitenlucht. We gaan zaailingen verhuizen naar kansrijke plekken in het Amerongse bos. Naar plekjes met meer groeikans, meer zonlicht. Zo help je jezelf met een uurtje buiten én de boompjes. En na het herplanten hebben we Paul Schenderling uitgenodigd voor een verhaal. Hij is auteur van het boek ‘Er is leven na de groei’. Over de Na-de-groei-samenleving. Je bent van harte uitgenodigd.’

Interview door Marcel Kolder