De Autoriteit Consument & Markt (ACM) wil de mogelijkheden verruimen voor samenwerking tussen concurrerende bedrijven op het gebied van duurzaamheid. Vooral voor het bereiken van klimaatdoelen, zoals vermindering van CO2- uitstoot, krijgen bedrijven meer mogelijkheden om afspraken te maken. Dat kan volgens de ACM als de voordelen voor de gehele samenleving opwegen tegen de nadelen van de mogelijke beperking van de concurrentie. Dat staat in de conceptleidraad ‘duurzaamheidsafspraken’.
Aan de hand van voorbeelden schetst de ACM daarin de mogelijkheden voor samenwerking tussen bedrijven die bijdraagt aan een duurzame samenleving. De ACM legt de leidraad nu ter consultatie voor aan nationale en internationale belangengroepen, bedrijven, wetenschappers, belangstellenden en overheden.
Martijn Snoep, bestuursvoorzitter van de ACM: “We zien dat bedrijven steeds vaker verantwoordelijkheid willen nemen voor een meer duurzame samenleving. Dat juichen wij toe. Bedrijven kunnen met deze leidraad in de hand meer samenwerken om dit doel te bereiken, zonder de concurrentieregels te overtreden. We geven aan welke ruimte ze hebben, maar stellen ook duidelijke voorwaarden om ‘greenwashing’ te voorkomen en te zorgen dat de samenleving als geheel profiteert van de samenwerking.”
Meer mogelijkheden voor samenwerking
Allereerst legt de ACM in de leidraad uit dat verschillende soorten samenwerking de concurrentie helemaal niet beperken en dus zijn toegestaan. Bijvoorbeeld om samen tot stevige keurmerken of labels te komen of gezamenlijke afspraken om wetten in andere landen na te leven, zoals een verbod op kinderarbeid of illegale houtkap.
Als de afspraken wél de concurrentie beperken, dan zijn deze toegestaan als aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Eén van die voorwaarden is dat de voordelen van de samenwerking moeten opwegen tegen de nadelen. Een voordeel is bijvoorbeeld minder uitstoot van CO2; een nadeel is een prijsverhoging voor gebruikers. Nieuw in deze conceptleidraad is de manier waarop deze voordelen tegen de nadelen worden afgewogen.
Stel, vijf producenten van product A maken met elkaar afspraken om hun productie volledig CO2-neutraal te maken. Gebruikers en niet-gebruikers van product A hebben in gelijke mate voordeel van de vermindering van de CO2-uitstoot. Het nadeel van de afspraak tussen producenten is dat de hogere kosten van productie leidt tot een hogere prijs voor gebruikers. CO2-verlaging is een essentieel doel van de overheid en is vastgelegd in wetten en verdragen. De afspraak tussen de bedrijven draagt bij aan het halen van dit doel. Volgens de huidige regels zouden de voordelen voor de gebruikers van product A (minder CO2-uitstoot) groter of gelijk moeten zijn aan de nadelen voor die gebruikers (prijsverhoging). Onder de nieuwe regels wordt een andere afweging gemaakt. Hierbij gaat het erom dat de voordelen voor de hele samenleving groter dan of gelijk moeten zijn aan de nadelen voor de gebruikers. Als de voordelen voor de gehele samenleving worden meegenomen, dan zullen die voordelen sneller opwegen tegen de nadelen. De afspraak is dan eerder toegestaan omdat de hele samenleving profiteert van de afspraak én deze bijdraagt aan doelen waaraan de overheid is gebonden.
Samenwerken mag in sommige gevallen na een goede analyse
Ook is in de leidraad een aantal voorwaarden versimpeld. Zo is nieuw dat niet altijd een cijfermatige analyse hoeft te worden gemaakt. In sommige gevallen volstaat een goed onderbouwde beschrijving van de voor- en nadelen. Dat geldt bijvoorbeeld als bedrijven die de afspraken maken samen een marktaandeel van minder dan 30% hebben of wanneer evident is dat de voordelen groter zijn dan de nadelen.
Geen boetes, wel aanpassen
De ACM zal geen boetes opleggen aan gezamenlijke afspraken waarbij duidelijk is dat de bedrijven te goeder trouw de leidraad hebben gevolgd, maar uiteindelijk toch niet aan alle voorwaarden voldoen. De ACM zal dan eerst vragen om aanpassing van de afspraken.
