De klimaatcrisis en inspanningen om te verduurzamen spelen een steeds grotere rol in de activiteiten van culturele organisaties en het cultuurbeleid van gemeenten, al is de aandacht voor deze thema’s vaak nog wel kleinschalig of incidenteel. Dat concluderen de Boekmanstichting en Bureau 8080 na nieuw onderzoek waarvoor cultuurnota’s van 44 (middel)grote gemeenten en beleidsdocumenten van de 87 organisaties in de huidige culturele basisinfrastructuur (BIS) geanalyseerd werden. Het onderzoek werd op 25 juni gepresenteerd tijdens de derde (online) editie van de State of Sustainability.
In de jaarverslagen over 2018 maakte 47,4 procent van de BIS-instellingen melding van activiteiten om de eigen bedrijfsvoering te verduurzamen, of van activiteiten waarin duurzaamheid of de klimaatcrisis een inhoudelijk thema is. In de jaarverslagen over 2017 gold dit nog voor 34,7 procent van de organisaties, en in de in 2016 ingediende beleidsplannen voor 28,3 procent. Voor 2019 kon ten tijde van het onderzoek nog maar een beperkt aantal jaarverslagen geanalyseerd worden, maar daarin lijkt deze stijgende lijn zich voort te zetten. De manier waarop organisaties over duurzaamheid schrijven, verschilt zowel inhoudelijk als qua omvang sterk. Wel wordt duidelijk dat inhoudelijke activiteiten rondom duurzaamheid vaker incidenteel dan structureel plaatsvinden. Activiteiten om als organisatie zelf te verduurzamen hebben wel vaker een structureel karakter, al werkt slechts een beperkt aantal organisaties met een volledig integraal duurzaamheidsbeleid.
Van de gemeenten in de G4 en de G40 zijn 42 cultuurnota’s geanalyseerd. In 57,1 procent hiervan werd iets geschreven over de verbinding tussen cultuur en duurzaamheid. Vooral in recente cultuurnota’s bleek het onderwerp duidelijk aanwezig: 10 van de 13 nota’s met 2020 of 2021 als ingangsjaar gaan op duurzaamheid in. Ambities die gemeenten vooral benoemen, zijn het verduurzamen van het cultureel vastgoed, het betrekken van de cultuursector bij de duurzame ontwikkeling van de stad, het zorgen voor ontschotting tussen verschillende beleidsterreinen en het stimuleren van verduurzaming door hierover afspraken te maken bij subsidies en vergunningen.
Inspiratie voor toekomstig duurzaamheidsbeleid
Met de nieuwe onderzoekspublicatie hopen de Boekmanstichting en Bureau 8080 vooral culturele organisaties en overheden te inspireren die zelf aan de slag willen om de cultuursector te verduurzamen. Naast de onderzoekresultaten zijn in de publicatie daarom twee toolkits opgenomen met instrumenten hiervoor, en zeven inspirerende interviews die laten zien hoe deze al in de praktijk gebruikt worden. Zo bouwde de Jan van Eyck Academie zijn volledige nieuwe beleidsplan rondom het thema ‘klimaaturgentie’, werden de duurzame inspanningen van het Kröller-Müller Museum onlangs beloond met de hoogste BREEAM-certificering voor een museum ter wereld, en werkt het Nationaal Openluchtmuseum met kennis van het verleden aan een duurzame toekomst.
