Philips heeft stevige ambities op het gebied om duurzaamheid. Een voorbeeld: in 2025 moet 25 procent van de omzet komen uit circulaire producten, diensten en oplossingen. Ook moet er in dat jaar een inruilaanbod gelden voor alle professionele medische apparaten – om zeker te zijn van een verantwoord innamebeleid aan het einde van de levenscyclus.
Er zijn al veel succesvolle initiatieven die bijdragen aan die doelstellingen. Zo krijgt medische apparatuur een tweede leven door het refurbishen van medische apparaten en hergebruik van onderdelen. Ingenieur Cameron Watson is onderdeel van een team dat afdelingen van Philips helpt om deze circulariteitsdoelstellingen te behalen.
Zijn achtergrond als ingenieur komt daarbij goed van pas. Maar de echte doorbraak zit volgens Cameron in een andere manier van denken: wie circulaire producten of diensten aan wil bieden, moet het hele verdienmodel opnieuw tegen het licht houden.
Enorme schaal van voedselproductie
Het zaadje voor zijn huidige rol werd al jaren geleden geplant, toen hij voor zijn werk voedselfabrieken bezocht over de hele wereld. “Aan de ene kant stond ik versteld van de efficiëntie, aan de andere kant schrok ik van de enorme hoeveelheden voedsel en verpakkingen die werden geproduceerd. Ik herinner me nog dat ik in een kleine kippenfabriek in Rusland zag hoe elke dag een half miljoen kippen werden verwerkt. In Engeland stond ik oog in oog met productielijnen in die meerdere zakken chips per seconde uitspuugden. Als je zoiets ziet, dan word je je pas bewust van de enorme schaal van de voedselproductie naar voren. In mijn hoofd zag ik een net zo grote stapel niet-recyclebare verpakkingen aan het andere eind van die consumptieketen.”
Als Sustainability Innovation Management Consultant werkt hij nauw samen met verschillende afdelingen binnen Philips om manieren te vinden om producten en diensten naar een hoger niveau van circulariteit te tillen. “Ik vervul vooral de rol van projectontwikkelaar en manager van kleine, pragmatische projectteams. Er zijn veel manieren waarop we helpen; we analyseren trends, voeren benchmarks uit, werken visies uit en beoordelen productontwerpen.”
Huwelijksadviseur tussen technologie en commercie
In zijn rol komt zijn technische achtergrond goed van pas. “Als ingenieur in een adviserende rol voel ik me vaak een huwelijksadviseur, een bemiddelaar tussen technische en commerciële stakeholders. Oplossing voor duurzaamheidsambities worden vaak gezocht in nieuwe technologieën of ontwerpkeuzes. EcoDesign, of productontwerp voor circulariteit is een populair voorbeeld; we krijgen vaak de vraag om mee te denken over een productontwerp met onderdelen die gebruik hergebruikt kunnen worden.
Maar juist ook in de commerciële benadering liggen grote kansen. Het gaat vaak om het compleet opnieuw uitvinden van een verdienmodel en de relatie die je hebt met je klanten. Zo kun je overschakelen van de verkoop van producten naar een abonnementsmodel. Voor de klant verandert er niet zo veel; die blijft toegang krijgen tot een product, maar het eigendom blijft in handen van de aanbieder. Dat maakt het veel makkelijker om het product terug te nemen aan het einde van zijn levenscyclus en de kringloop rond te maken, door het hergebruik van producten en onderdelen.”Een ander goed voorbeeld van een circulair model is de deeleconomie: “Als je erover nadenkt, is het een van de oudste ruilmodellen ter wereld. Onze samenlevingen hebben millennia lang op deze manier gefunctioneerd. Dat is verschoven tijdens de Industriële Revolutie, toen er steeds meer betaalbare producten op de markt kwamen en consumenten in toenemende mate konden kopen wat ze wilden.
Daardoor zitten we nu in een situatie waarin het eigenlijk heel logisch lijkt om iets goedkoops aan te schaffen, voor korte tijd te gebruiken en dan weg te gooien. De essentie van circulariteit is dat we daarvan af moeten. Dat vereist dat we onze lineaire ecosystemen overboord gooien en gaan kijken naar alternatieve commerciële strategieën.”
Het geheime ingrediënt van circulair ondernemen
Het geheime, zo niet belangrijkste ingrediënt, volgens Cameron: “Het komt altijd neer op systeemdenken. Probeer je niet blind te staren op specifieke problemen en oplossingen, maar kijk naar onderlinge samenhang tussen componenten van een systeem. Hier ontstaan vaak doorbraken in onze projecten; het moment waarop je je realiseert dat jouw product of dienst deel uitmaakt van een groter circulair ecosysteem. Dat betekent bijvoorbeeld dat je ook moet nadenken over hoe je producten en onderdelen terug kunt nemen, hergebruiken hoe je daarover met klanten moet communiceren.”
Als je je realiseert dat alles met elkaar verbonden is en dat alle beslissingen gevolgen hebben voor het ecosysteem, dan ben je je ook bewust van het feit dat we het allemaal samendoen, aldus Cameron: “Veel organisaties proberen het op eigen houtje te doen om de concurrentie voor te blijven. Die zien de voordelen van samenwerking en het delen van kennis in een evoluerend circulair ecosysteem over het hoofd. Als alle organisaties in volstrekte isolatie hun eigen circulaire oplossingen blijven ontwikkelen en hun eigen ecosystemen blijven creëren, dan zal te transitie naar een circulaire economie langzaam verlopen. Een goed voorbeeld is opladers voor laptops en mobiele telefoons; er is echt geen reden waarom er in de eerste plaats zoveel verschillende soorten opladers zouden moeten zijn ontwikkeld.
We hebben organisaties nodig om samen te komen en samen te werken, en facilitators om een bredere ontwikkeling van ecosystemen mogelijk te maken. We moeten samenwerken om dit voor elkaar te krijgen.”
Dit artikel is eerder verschenen op de website van Philips