Deze week werd een kritisch artikel geplaatst op LinkedIn en BNN/VARA door Tosca Peschier en Ronald van Marlen over de greenwashing waar agro-multinationals zich op dit moment schuldig aan maken: Agromultinationals draaien welwillende mensen een rad voor ogen met ‘regeneratieve landbouw’.
Alhoewel ik me achter een deel van de analyse schaar en zeer goed begrijp waarom zij zich zorgen maken, wil ik toch een aantal kanttekeningen en nuances plaatsen, omdat een prachtige en groeiende beweging van positieve regeneratieve veranderaars, die echt concreet bezig zijn de wereld te veranderen, in het kielzog meegesleurd wordt door de modder.
Het is van groot belang dat ons landbouw- en voedselsysteem snel en radicaal verandert. Om die omslag te bereiken is het van even groot belang dat de groepen die dit vanuit dezelfde waarden proberen te bewerkstelligen niet met modder gooien naar elkaar, maar samen optrekken en ervoor zorgen dat deze transitie zo snel mogelijk plaats vindt. De tijd is op, de urgentie is groot en de gezondheid van mensen, ons voedsel, boeren en onze planeet staan letterlijk op het spel.
Laten we dus samen zorgen dat modder gooien verandert in samen vechten tegen modder en gedegradeerde bodems, waardoor we een gezond landbouwsysteem bouwen.
_____________________________________________________________________________________________________________
Beste Tosca en Ronald,
Dank jullie wel voor jullie heldere en kritische opiniestuk.
En ook dank voor jullie tomeloze inzet om ons landbouw- en voedselsysteem uit de greep te halen van de destructieve agro-industrie.
Jullie stuk legt een aantal waardevolle en pijnlijke strategieën bloot van grote corporates uit de industriële landbouw, die al decennia lang de transitie naar een levensondersteunend voedselsysteem saboteren voor hun eigen gewin.
Toch is het ook een tendentieus en in mijn ogen zelfs, op sommige onderdelen, gevaarlijk stuk dat exact het tegendeel bewerkstelligt van wat jullie (denk ik) beogen. Er worden een aantal strategische denkfouten gemaakt en onterechte conclusies getrokken. Ik zal hieronder uitleggen waarom dat zo is en waarom ik hoop dat we daarover in gesprek kunnen gaan.
Regeneratieve landbouw is niet ontstaan vanuit corporates of vanuit de industrie, maar een proces dat bottom-up is ontwikkeld op basis van praktijken die al duizenden jaren worden toegepast door inheemse volkeren over de hele wereld, gecombineerd met kennis van biologische- en biologisch-dynamische landbouw en permacultuur.
Dit proces is gericht op samenwerken met de natuur, ipv haar te vernietigen, op het continu helpen verbeteren van het leven in de bodem, het terugbrengen van biodiversiteit, het vasthouden van water, het opslaan van CO2 en het herstel van de relatie met de plek en haar gemeenschap (zowel mensen als alle andere levende wezens). Winst en gezondheid op ecologisch-, sociaal en economisch vlak staan centraal.
Het oude, industriële systeem heeft alle grenzen ver overschreden en is letterlijk een doodlopende straat. Het is degeneratief en destructief in elk opzicht. Regeneratief staat hier haaks tegenover. Het leven staat centraal. Daar in gaat het verder dan duurzame landbouw, dat is gericht op behoud. Regeneratie bouwt aan het leven in een positieve spiraal naar boven, in relatie en samenhang met de intelligentie van de natuur.
Het leven staat centraal
En dat is precies waarom het zo aanstekelijk is. Regeneratie gaat voorbij aan dode, reductionistische, oude systeem modellen. Het leeft, is oplossingsgericht en werkt op het ritme en binnen de dynamiek van de natuur.
Geen wonder dat het aanslaat. Niet vanuit bedrijven, maar juist van onderop, vanuit pionierende boeren en lokale gemeenschappen, vanuit jongeren die letterlijk weer perspectief zien en die mee kunnen doen, kunnen helpen bouwen en bij kunnen dragen aan een wereld waarin zij willen leven.
De beweging is open en uitnodigend, biedt handelingsperspectief en concrete actie, nieuwe verdien-, distributie- eigendoms- en samenwerkingsmodellen. Het haalt land uit handen van speculanten en brengt het terug waar het thuishoort, bij boeren en de gemeenschap die gevoed wordt door diezelfde boeren. Werkt holistisch en integraal aan de gezondheid van voeding, van mensen en van de natuur waar zij een onderdeel van is. Deze beweging bestaat uit keihard werkende mensen en groepen die experimenteren, uitproberen en optimaliseren, om te kijken wat binnen hun eigen gebied, bodemsoort en context werkt. Kwaliteit staat bij hen voorop.
Om deze dappere en bevlogen mensen op één grote, polemische hoop te gooien met groenwassende, uitbuitende bedrijven is niet alleen kwalijk, maar ook schadelijk.
En, zoals ik al zei, een strategische blunder wat mij betreft. Door dit te doen spelen jullie precies de partijen en het systeem in de kaart waar jullie op tegen zijn. Helpen jullie de oude systemen in stand te houden.
Waarom?
Vertragings- en verdeel en heers-tactieken zijn al eeuwenlang de meest effectieve wapens van het establishment om sociale verandering tegen te houden. En wat is er mooier dan dat vernieuwers en veranderaars elkaar bevechten?!
Tijd om de handen ineen te slaan
Biologisch, biologisch-dynamisch, permacultuur, voedselbossen, agro-ecologie, CSA tuinen, regeneratie; allemaal werken zij aan een systeem wat sociaal, rechtvaardig, menswaardig en in balans is met onze planeet. Allemaal onderkennen zij het belang en de onmetelijke waarde van de natuur, allemaal werken zij aan een gezonde bodem, gezonde voeding, voor gezonde mensen, in een gezond systeem voor boeren op een gezonde planeet. En hebben zij het gezamenlijke belang om die planeet gifvrij te maken, uit de greep te halen van een uitstervende groep uitbuitende bedrijven en mensen die zelfverrijking stellen boven het welzijn en de gezondheid van alles wat leeft.
Ja, er zijn ook verschillen, maar die zijn minimaal en incrementeel vergeleken met de overeenkomsten. Het is tijd om daarin de handen ineen te slaan, samen te werken, van elkaar te leren, elkaar te inspireren en een golf te veroorzaken die onontkoombaar is.
Houdt het systeem niet gesloten, maar open het proces en de relaties, inspireer met elkaar ook anderen. Betrek ze, raak ze in hun hart, overtuig ze met ziel en zaligheid. Net als jullie voelen wij de noodzaak en urgentie om NU te handelen. De tijd tikt door en het huidige systeem brengt ons op de rand van de afgrond. Dus moeten we geen tijd verspillen aan onderlinge achterhoedegevechten over kleine verschillen in geloofsstromingen waarmee onze daadkracht versnippert wordt. Die tijd is er niet. We moeten elkaar daarin juist opzoeken om de hoognodige veranderingen te versnellen. En dat is precies wat de beweging van regeneratie brengt.
Regeneratie is een beweging die grote groepen in hun hart weet te raken
Regeneratie is een beweging die eindelijk grote groepen in hun hart weet te raken, weet te inspireren, niet alleen in woord, maar ook in daadwerkelijke participatie, meedoen. Als boer, als burger, als beleidsmaker, als werknemer, als journalist, als actief lid, als mede-eigenaar, als klant, maar bovenal, als mens die positieve verandering wil en daar actief aan wil bijdragen.
En bedrijven dan?
Die bedrijven werden afgelopen jaar grotendeels bijeen gebracht door een sharky evenementenorganisatie, Kisacoresearch. Ik weet niet of jullie het gevolgd hebben, maar als dat zo is heb je gemerkt dat een groot aantal aangekondigde sprekers zich heeft teruggetrokken uit het congres, omdat al snel bleek dat de organisatie tegen alle waarden inging waar regeneratie voor staat. En ja, er zijn zeker bedrijven die een slaatje proberen te slaan uit regeneratie. Zoals er altijd mensen en bedrijven zullen zijn die misbruik maken van iets wat een golf van verandering teweeg brengt en het oude systeem kan laten omvallen.
Maar het gedachtegoed, de ‘marketing’, de fundamenten en de waarden komen niet vanuit die bedrijven, de golf en het enthousiasme worden veroorzaakt doordat een grote en groeiende groep mensen daadwerkelijk wil meewerken en positief wil bijdragen aan een wereld die in balans is met onze planeet.
Maak niet de vergissing om de koppen af te hakken van deze veranderaars, in plaats van de misbruikers. Maak ook niet de vergissing om je terug te trekken in een moralistische vesting, waar verder niemand welkom is. Dat houdt die transitie tegen.
Er ontstaat nu een beweging die in rap tempo daadwerkelijke verandering op grote schaal teweeg brengt, die grote groepen mobiliseert om mee te doen, die eindelijk in staat is om wel de harten te raken van mensen.
Bedrijven bestaan ook uit mensen en opereren inmiddels in een transparante wereld. Die mensen zijn werknemers, investeerders, afnemers. En ook van deze mensen wil een groeiende groep verandering zien en aan verandering bijdragen. Als wij hen inspireren keren ze deze bedrijven de rug toe, nemen zij ontslag, trekken zij hun geld terug, kopen zij niet meer bij hen.
En hoe zit het dan met pesticiden en kunstmest binnen regeneratie?
Een systeem wat de planeet vernietigt kan de wereld nooit voeden. Als regeneratie het leven centraal stelt, horen daar geen petro-chemische, levensvernietigende middelen in thuis.
Een nieuw systeem moet niet gebaseerd zijn op angst, geslotenheid en controle
Maar een nieuw systeem moet wat ons betreft ook niet meer gebaseerd zijn op angst, geslotenheid en controle. Boeren die in transitie gaan moeten de tijd hebben om mee te gaan in de transitie. En wat ons betreft daarin beperkt de tijd hebben om van deze inputs af te komen, pesticiden en kunstmest te reduceren tot nul in maximaal vijf jaar. We zien deze voorbeelden ook in de praktijk; boeren die perceel voor perceel, hectare voor hectare naar regeneratief gaan. Zijn ze dan al regeneratief op die percelen waar zij nog gif gebruiken? Nee, maar regeneratie is een proces van continue verbetering van de levensdragende capaciteit van een plek en wij verwelkomen een ieder van harte die daar een start mee maakt.
Ik ben een groot voorstander van biologisch en van biologisch-dynamisch, heb een ongelooflijke bewondering voor de mensen die al 40 jaar of meer, tegen de stroom in, hun ziel en zaligheid geven om deze planeet beter achter te laten. Maar zie ook dat het aandeel achter blijft en niet snel groeit, dat met name de retail profiteert van hogere marges op biologische producten en de prijzen daarmee kunstmatig hoog houdt zonder de boer voldoende te belonen. En dat het systeem een gesloten bastion is dat niet voldoende in staat is geweest (tot nu toe) om grotere groepen op een aantrekkelijke manier aan te spreken en over te halen. Niet in staat is geweest om een hele nieuwe generatie van veranderaars te enthousiasmeren en te inspireren om mee te doen. Daarmee is het niet slecht of achterhaalt, integendeel. Maar daarmee heeft het wel een imagoprobleem wat een snelle transitie mede tegenhoudt.
Uiteraard heeft dat ook met de tijd en tijdsgeest te maken gehad. En zijn er zowel voor- als nadelen aan vastlegging en certificering (dat is een discussie apart). Des te meer reden om samen op te trekken, te leren van elkaar en het gesprek aan te gaan om te kijken waar samengewerkt kan worden. Ik zie jullie dan ook graag in jullie workshop op de Biobeurs volgende week. En nodig jullie uit om in jullie onderzoek het onderscheid duidelijk zichtbaar te maken tussen de principes en uitgangspunten die de groenwassende landbouwmultinationals hanteren, ten opzichte van de vele kleinere, pionierende, lokale initiatieven die op basis van eeuwenoude wijsheid aan een nieuwe en gezonde toekomst aan het bouwen zijn.
Mark Aink, oprichter van Decade of Action, een ANBI stichting die, in samenwerking met wetenschappers, inheemse leiders, jongeren, creatieven, milieu organisaties en sociale ondernemers werkt aan praktische klimaatoplossingen. Daarnaast is hij o.a. bestuurslid van Stichting Bodemzicht. Hij heeft een achtergrond in marketing en advertising en heeft 20 jaar geleden, na een levensveranderende ontmoeting met een Native American Elder, besloten dat hij zijn talent en kennis wil inzetten om mensen, organisaties en bedrijven te helpen die werken aan een wereld die in balans leeft met onze planeet.
Decade of Action is initiatiefnemer van We Are The Regeneration, een groeiende beweging van pioniers die Nederland van wereldkampioen industriële landbouw, wereldkampioen regeneratieve landbouw wil maken.