Het klinkt de laatste tijd vaker: ‘Alleen met circulariteit en technische innovaties komen we er niet in de transitie naar duurzaamheid’. Wat zou er nog meer nodig kunnen zijn? Paul van der Lecq, kwartiermaker voor het HAN associate lectoraat Morele Economie heeft zich – als econoom en filosoof – jarenlang verdiept in deze vraag. Hij kwam tot de slotsom dat waar we nu in zijn beland alles te maken heeft met hoe wij ons verhouden tot de aarde en de wereld, tot de natuur en de medemens.
“Als je met een mens praat in een taal die hij verstaat, gaat het in zijn hoofd. Als je met hem praat in zijn eigen taal, gaat het in zijn hart.” – Nelson Mandela
Module Morele Economie
Paul ontwikkelde de module Morele Economie, die deel uitmaakt van de lessen van de minor en master Circulaire Economie. Studenten worden uitgedaagd na te denken over ethische en filosofische vragen in relatie tot economie, maken kennis met het gedachtegoed van onder andere Immanuel Kant, Friedrich Nietzsche en moderne filosofen als Roger Scruton, en wie een kijkje neemt in de lessen ziet verwonderde blikken bij de studenten en maakt verhitte discussies mee.
Heroriëntatie
De urgentie van het nadenken over deze dingen staat voor Paul buiten kijf. Kijk maar wat de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) van organisaties vraagt. Ze moeten anders rapporteren. Niet meer over louter financiële resultaten, maar ook over niet-financiële waarden, zoals de impact op de natuur en de medemens. Paul: “Nu hebben we het dus over het aspect van de verslaglegging. Maar rapporteren gaat over wat je al gedaan hebt. Daaraan vooraf gaan keuzes. Organisaties zullen zich daarom opnieuw beraden op hun bestaansrecht. In mijn visie en overtuiging zal het dan gaan over dienstbaarheid aan de samenleving.”
Intrinsieke waarde
Hierbij is volgens Paul het waarderen van immateriële waarden aan de orde. “Niet meer alles bekijken vanuit het praktisch nut dat het voor ons heeft, maar ook gaan zien welke intrinsieke waarde dingen, planten, dieren en mensen – ook wel genoemd de ecologie – hebben vanuit hun eigen zijn. Dit is een weg die ons kan helpen om onze verhouding tot de natuur en onze medemensen te herstellen.”
Het erkennen van de grote waarde die groen heeft voor ons welzijn, het weten dat het leven om ons heen óns leven is, de schoonheid van planten, bloemen en dieren beleven zonder er direct nut uit te willen halen. We kunnen nog veel leren op dit punt! – Nico Wissing van NL Green Label
Een andere taal dan die van cijfers
Voor de financiële professional ontstaat hiermee een nieuwe uitdaging. Paul: “Waar het eerder in hoofdzaak voldeed om te rapporteren in getallen – meetbaar en naar ons idee objectief – zal hij nu moeten rapporteren over niet-financiële waarden. Die zal hij gaan verwoorden! Een heel andere tak van sport, en kijk eens naar het belang van taal hierbij. Ook hieraan besteden we sinds kort aandacht in de financiële opleidingen. Propedeusestudenten moeten met ingang van dit studiejaar voor het vak Nederlands een essay schrijven over een moreel vraagstuk.”
De CSRD biedt kansen!
Een geleidelijke en tegelijk grote verandering van het onderwijs, die aansluit bij de doelen uit het Koersbeeld van de HAN. Eén van die doelen luidt: ‘Studenten worden maatschappelijk betrokken wereldburgers’. Paul: “Hier zie ik prachtige aanknopingspunten met wat de CSRD van organisaties vraagt. Mooi om nu samen met collega’s eraan te werken dat het denken over morele economie een plek krijgt in het onderwijs.”
En wie studenten spreekt die de module Morele Economie hebben gevolgd, merkt dat ze vrijwel zonder uitzondering heel enthousiast zijn!
Dit artikel is eerder gepubliceerd op de website van de HAN