De arbeidsmarkt is belangrijker dan ooit, in alle sectoren van de Nederlandse economie. Dit blijkt uit het Berenschot Strategie Trendsonderzoek uitgevoerd onder 541 directeuren en bestuurders in Nederland. Ook duurzaamheid is in toenemende mate onderwerp van gesprek in de boardrooms en wordt meer en meer ingezet om het onderscheidend vermogen van de organisatie te vergroten. Qua bewustzijn van hun impact op de samenleving lijkt bij bedrijven een kantelpunt te zijn bereikt.
Belangrijke voorwaarde
Dit jaar staat de arbeidsmarkt boven aan de agenda van managers en bestuurders. Circa 45% van de deelnemende organisaties geeft aan dat dit thema een grote impact heeft op hun strategische koers. “Organisaties zijn op zoek naar goede mensen en de retentie van het bestaand personeel is prioriteit nummer 1. Veel organisaties verwachten groei, maar daar zijn wel de juiste mensen voor nodig. Specifiek gaat het dan om hoger en technologisch geschoold personeel. Het vasthouden en werven van het juiste personeel blijft dan ook een belangrijke voorwaarde voor het bestendigen van de positie of voor groei”, aldus Luddo Oh, senior managing consultant bij Berenschot en een van de onderzoekers.
Verschuiving
Ten aanzien van onderscheidend vermogen van organisaties signaleert Oh een verschuiving. “Productkwaliteit staat al jaren onverminderd bovenaan en ook innovatie blijft belangrijk. Wat we nu zien, is dat duurzaamheid voor organisaties steeds vaker een manier wordt om zich te onderscheiden van de concurrent”, zegt hij. “Qua bewustzijn van hun impact op de samenleving lijkt bij bedrijven een kantelpunt te zijn bereikt. Met andere woorden, duurzaamheid is doorgedrongen tot de kern van het strategieproces.” Duurzaamheid heeft daarbij relatief vaak betrekking op de eigen (kern)activiteiten en de eigen medewerkers. “Bij een kwart van de organisaties omvat duurzaamheid ook het externe speelveld: door klanten te helpen met duurzaamheidsdoelstellingen en met elkaar het gesprek te voeren. Slechts een beperkt aantal organisaties richt zich op verduurzaming van de gehele keten, terwijl dat vaak wel de meeste impact oplevert. Denk aan samenwerking rond circulariteit”, aldus Oh.
Organisaties blijven zich onderscheiden met de kwaliteit van hun product en/of dienst. Productkwaliteit staat al jaren onverminderd bovenaan als het gaat om onderscheidend vermogen.
Ook innovatie blijft belangrijk, terwijl het belang van duurzaamheid toeneemt.
Circa de helft van de organisaties heeft een duurzaamheidsstrategie
Duurzaamheid gaat over risico’s, kansen, veranderende klantvraag en eisen van diverse stakeholders. Duurzaamheid is daarmee een strategische verantwoordelijkheid en onderdeel van de managementagenda. Ongeveer de helft van de organisaties geeft invulling aan duurzaamheid via een duurzaamheidsstrategie. Op basis van inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen en verwachtingen van stakeholders worden mogelijkheden in kaart gebracht. Vervolgens worden ambitie en doelstellingen bepaald. Een kwart van de organisaties geeft aan concrete targets te hebben opgesteld.
Ruim een derde van de organisaties meldt invulling te geven aan duurzaamheid door middel van compliance. De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) verplicht (middel)grote bedrijven te rapporteren over de impact van hun bedrijfsactiviteiten en over hoe zij omgaan met sociale en ecologische uitdagingen. Als een bedrijf meer dan 250 medewerkers telt, de omzet hoger is dan € 40 miljoen of als het bedrijf beursgenoteerd is, geldt vanaf 2023 de CSRD. Dit betreft naar verwachting ongeveer 1.000 bedrijven in Nederland. In aanloop naar deze verplichte duurzaamheidsrapportage is het belangrijk om als bedrijf werk te maken van het opstellen of updaten van de duurzaamheidsstrategie die ten grondslag ligt aan de rapportage, en processen en systemen in te richten voor dataverzameling op duurzaamheidsindicatoren.
Duurzaamheid heeft betrekking op organisatie én externe speelveld
Duurzaamheid heeft relatief vaak betrekking heeft op de interne organisatie: de (kern)activiteiten van de organisatie en de eigen medewerkers. Het hoofddoel is het verduurzamen van de eigen organisatie. Maatschappelijke betrokkenheid staat bovenaan, gevolgd door (het gebruik en opwekken van) duurzame energie. Bij ruim een derde van de organisaties richt duurzaamheid zich ook op opleiding & ontwikkeling en gezondheid & levensstijl van medewerkers, en grondstof- en materiaalgebruik. Nog eens een derde van de organisaties ontwikkelt duurzame producten en diensten.
Een kwart van de organisaties geeft aan dat duurzaamheid ook betrekking heeft op het externe speelveld: door klanten te helpen met duurzaamheidsdoelstellingen en met elkaar het gesprek te voeren. Slechts een beperkt aantal organisaties richt zich op verduurzaming van de gehele keten. Hiermee is echter wel vaak de meeste impact te maken. Denk aan het verminderen van vervuiling of het nastreven van geen of zelfs negatieve emissies. Hier gaat het ook om de samenwerking die noodzakelijk is voor het bewerkstelligen van circulariteit: innovatie van producten, hergebruik van materialen, opzetten van inzameling en verwerking van afvalstromen.
Hoge groeiverwachtingen
Uit het Strategie Trendsonderzoek komt verder naar voren dat organisaties die langer vooruitkijken beter in staat zijn hun doelen te verwezenlijken. Hoogleraar Meindert Flikkema, senior managing consultant bij Berenschot: “Dit geldt voor vrijwel alle doelen zowel financieel, strategisch als op het gebied van groei. Ook bevinden dergelijke organisaties zich in aantrekkelijker markten en zijn zij beter in staat de markt te verslaan.” Ondanks alle geopolitieke spanningen en stagnaties in de supply chain verwacht 90% van alle organisaties groei, waarbij met name de Zakelijke dienstverlening, Industrie en Handel zich optimistisch betonen. “Kanttekening hierbij is wel dat het trendsonderzoek plaatsvond voor het uitbreken van de oorlog in Oekraïne”, aldus Flikkema, die als sleutel tot succes benoemt: “Duidelijke keuzes maken, vasthouden aan de langetermijnstrategie, de juiste mensen aan je weten te binden op de arbeidsmarkt en succesvol innoveren.”
Ruim 500 deelnemers
In totaal hebben dit jaar 541 respondenten deelgenomen aan het Strategie Trendsonderzoek. Deelnemers zijn afkomstig uit de top van het Nederlandse bedrijfsleven en uit semipublieke, onderwijs- en zorgorganisaties. De organisaties van de deelnemers vertegenwoordigen circa 800.000 werknemers oftewel ongeveer 12% van het totaal aantal banen in ons land.
