Wereldwijd wordt een derde van al het voedsel verspild en de voedingsindustrie is verantwoordelijk voor 30% van de totale klimaatbelasting. We zijn ons allemaal bewust dat drastische verandering nodig is en initiatieven zoals de SDG’s zijn er om positieve verandering te stimuleren. De wil lijkt er te zijn maar in de praktijk werkt stugge regelgeving positieve verandering nog te vaak tegen. Zo is het in de Europese havens anno 2022 commercieel aantrekkelijker om voeding op basis van cosmetische standaarden te vernietigen dan te verwerken tot grondstof. Startup Sunt brengt dit probleem in kaart met hun Banana Factory waar ze het meest gegeten en meest verspilde fruit; de afgekeurde banaan, redden van onnodige vernietiging door er bananenpuree van te maken. Een oplossing waar iedereen, van teler tot consument, op vóóruit gaat. De enige reden waarom er in de Beneluxhavens op jaarbasis nog 20 miljoen kg wordt vernietigd? Vanwege een simpele definitie, want wat is nou een “verse banaan”?

Een ongelijk speelveld

Er ontstaat momenteel een ongelijk speelveld tussen circulaire bananenpuree en geïmporteerde bananenpuree en dat heeft enorme gevolgen. Over bananenpuree die geïmporteerd wordt, wordt veelal 0% importtarief geheven. Bananen die binnenkomen in de haven worden afgekeurd als de rijping (van een van de bananentrossen in de doos) is gestart. Deze voldoen dan niet meer aan de gestelde kwaliteitseisen. De meest commercieel aantrekkelijke oplossing is momenteel om deze bananen niet te importeren maar te vernietigen, waardoor hierop door niemand, behalve de afvalverwerker, inkomsten mee gegenereerd worden. De waarde is ten slotte nul of zelfs negatief. Want ook afvalverwerking heeft een prijskaartje.

Sunt | The Banana Factory wil deze zelfde bananen als grondstof gebruiken om de Europese bananenpuree markt te bedienen. De startup vertelt dat de Douane op het punt staat om te besluiten dat deze anders afgekeurde bananen, in dit geval alsnog als “verse banaan” ingevoerd moeten worden. ‘’Een problematisch besluit in een tijd waar circulariteit nog nooit hoger op de agenda heeft gestaan’’ aldus Laura Hoogland (founder Sunt). “Dat zou betekenen dat bananen die eerder afgekeurd zijn omdat ze niet meer als “vers” de supermarkten in kunnen, wél de stempel “vers” krijgen als we deze bananen een waardevollere bestemming geven dan deze te laten vernietigen. Daardoor wordt bananenpuree importeren goedkoper dan het verwerken van een reststroom die toch al hier is en wordt een circulair businessmodel onmogelijk gemaakt”. De ‘bananen waste’ in de Benelux zou volgens de startup de volledige vraag naar bananenpuree in de EU kunnen beantwoorden. Door deze reststroom op een goede manier te benutten verminderd de druk op de landbouwgrond in landen van herkomst doordat er miljoenen minder bananen geteeld hoeven te worden, minder uitstoot in transport is van bananenpuree en minder uitstoot door het tegengaan van verbranding van de 20 miljoen kilo bananen in de Beneluxhavens alleen.

Reststromen inzetten als grondstof

De startup vertelt al ruim een jaar in gesprek te zijn met de Douane om te pleiten voor een andere goederencode die passend is voor de verwerking van reststroom bananen in de havens. “De Douane staat wettelijk gezien in haar recht om reststroom bananen onder de goederencode voor “verse bananen” in te delen, maar hebben – nog belangrijker – ook de macht en wettelijke aanknopingspunten om dit niet te doen en daarmee een mijlpaal voor positieve impact te bewerkstelligen, vertelt Laura. Met de huidige grote grondstoftekorten en stijgende grondstofprijzen is het verwerken van reststromen niet alleen vanuit een duurzaam oogpunt een grote noodzaak.

Daad bij woord voegen

De casus die Sunt omschrijft, zou al bij vele partijen waaronder SDG Nederland, het Versnellingshuis, Stichting Samen Tegen voegen voedselverspilling & meerdere ministeries (EZK, LNV, InW) & politieke partijen een punt op de agenda zijn. “Dat er vanuit de overheid op landelijk en Europees niveau duurzame doelen gesteld worden is een enorme positieve ontwikkeling”, aldus Laura. “We bevinden ons nu echter in een positie waarin de daadwerkelijke uitvoerders van duurzame verandering, ook de nodige handvaten moeten ontvangen en zich gesteund moeten voelen om daadwerkelijk circulaire beslissingen te maken in plaats van alleen te kijken naar definities die decennia geleden gemaakt zijn. Hoewel vrijwel iedereen die we spreken van mening is dat verspilling van bananen op deze enorme schaal niet meer van deze tijd is, blijft daadwerkelijke actie uit omdat niemand op de stoel wil gaan zitten van de douane”, aldus de startup. Een grote oorzaak daarvoor lijkt te liggen in het feit dat uitvoerders zoals deze douaniers, hun werk volgens het boekje doen. En juist dit “boekje” is aan toe aan vernieuwing. De startup noemt het hoognodig om duurzame doelstellingen te vertalen naar eenvoudige handvaten voor de mensen die op dagelijks vlak beslissen en daadwerkelijk verandering teweeg kunnen brengen.

“Zo lang instanties zoals de Douane zich al niet gesteund voelen vanuit hogerop om afgekeurde bananen een goederencode te geven die bijdraagt aan de vermindering van 18 miljoen kilo co2 uitstoot op jaarbasis, blijft die circulaire economie waarover in de politiek alom gesproken wordt, niet meer dan een illusie”, aldus Sunt.