We hebben er geruime tijd op moeten wachten: vanaf 2024 krijgt verduurzaming een extra impuls vanuit internationale regelgeving. Op dat moment wordt de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) van kracht, die een groep grote bedrijven (>250 medewerkers) verplicht om transparanter te rapporteren over hun niet-financiële prestaties. Stakeholders kunnen daardoor beter peilen met welke energie en met welk gedrag een onderneming zich bezighoudt met langetermijnwaardecreatie. De CSRD zal bedrijven in beweging brengen en kan ook tot een ‘démasqué der greenwashers’ leiden.
De aandacht voor verduurzaming is natuurlijk niet nieuw. Vooral familiebedrijven hebben van nature al een goed ontwikkeld oog voor langetermijnwaardecreatie, vanwege de beoogde bedrijfsoverdracht naar de volgende generatie(s). Langetermijnwaardecreatie voor ondernemingen is tegelijkertijd een belangrijke doelstelling die wortelt in de Nederlandse Corporate Governance code (geactualiseerd in 2016). Deze code schrijft voor dat het bestuur van beursgenoteerde bedrijven zich op langetermijnwaardecreatie moet richten en een Raad van Commissarissen dient daar stevig toezicht op te houden.
Duiding
Helaas – of misschien moeten we zeggen: onbegrijpelijk genoeg – krijgt de term langetermijnwaardecreatie geen heldere definitie in voornoemde code. Terwijl dat begrip nou juist nadere duiding verlangt, met name voor ondernemingen die zoekende zijn om dit handen en voeten te geven. Een wat formele definitie zou als volgt kunnen luiden:
‘Langetermijnwaardecreatie mag worden gezien als de resultante van het gedrag en de acties van alle actoren binnen en buiten de onderneming, gericht op gedeelde en duurzame financiële en niet-financiële waardecreatie voor al haar interne en externe stakeholders.’
Ten opzichte van vorige decennia transformeert de scope van bedrijven ook in die richting: de belangen van aandeelhouders (shareholders) zijn nog steeds belangrijk, maar de belangen van andere stakeholders leggen steeds meer gewicht in de schaal. Bedrijven die zich op langetermijnwaardecreatie richten, formuleren als onderdeel van hun duurzame strategie naast financiële doelstellingen ook specifieke doelstellingen op ESG-gebied (mens, milieu en goed ondernemingsbestuur). Dit zorgt ervoor dat deze bedrijven op lange termijn winstgevender zijn, zo blijkt (ook) uit onderzoek.
Kwaliteitsslag niet-financiële informatie
Terug naar de verslaggeving over de niet-financiële informatie (de ESG-prestaties) van ondernemingen. De Nederlandse wetgever heeft in 2017 op grond van Europese wetgeving al een besluit genomen ten aanzien van de publicatie van niet-financiële informatie voor grote bedrijven. Als gevolg daarvan zijn grote bedrijven verplicht om ook een niet-financiële verklaring op te nemen in hun bestuursverslag. Met de inwerkingtreding van de CSRD in 2024 wordt het ‘spel’ alleen een stuk serieuzer gespeeld, omdat deze grote bedrijven vanaf dat moment een extra kwaliteitsslag moeten doorvoeren in hun niet-financiële informatie. Zij moeten hier namelijk zodanig over rapporteren, dat een derde (bijvoorbeeld een accountant) hier ook assurance aan kan verlenen. De accountant toetst en evalueert vanuit zijn rol welke mate van zekerheid de lezer van het jaarverslag (ook) aan deze niet-financiële informatie kan ontlenen. Dat is belangrijk, omdat de lezer c.q. gebruiker van deze informatie hier zijn of haar beslissingen op baseert. De gebruiker moet dus op deze informatie kunnen vertrouwen. De Europese Commissie wil met de CSRD bereiken dat de kwaliteit van duurzaamheidsinformatie omhooggaat, waardoor bedrijven duurzamer gaan opereren en meer gaan bijdragen aan de realisatie van het Klimaatakkoord van Parijs.
Grote bedrijven hebben dus duidelijk ‘iets te doen’ vanuit de verplichtingen die de CSRD met zich meebrengt. Maar wat betekent dit nu voor kleinere bedrijven in het mkb? Hier gaan we onvermijdelijk keteneffecten zien. Grote bedrijven zullen namelijk steeds kritischer gaan kijken naar hun toeleveranciers. Wanneer je als mkb-bedrijf een van hun toeleveranciers bent, moet je dus niet raar opkijken als je in de toekomst steeds vaker kritische vragen krijgt over jouw bedrijf en je bedrijfsvoering. Dat zijn bijvoorbeeld vragen over je energieverbruik, je CO2-uitstoot, de diversiteit van je personeelsbestand, de oorsprong van je grondstoffen en de manier waarop je omgaat met je afvalverwerking. Met andere woorden: grote bedrijven die zelf intensiever gaan rapporteren over niet-financiële informatie, zullen hun toeleveranciers (maar ook hun afnemers) nadrukkelijker gaan screenen op hun duurzame karakter en aspiraties. Wanneer je als mkb-bedrijf onvoldoende actief – en daarmee te laat – inspeelt op die behoefte aan verdere verduurzaming, ga je ‘de boot op enig moment missen’.
Iets meer tijd voor het mkb
De CSRD wordt ook van toepassing in het mkb, om ook daar de transitie naar verdere verduurzaming te bespoedigen. Wel krijgt het mkb wat meer tijd om zich daarop voor te bereiden. Voor deze categorie bedrijven worden vereenvoudigde standaarden ontwikkeld, die met ingang van 2026 vrijwillig kunnen worden toegepast. Gelukkig wachten mkb-bedrijven dat moment niet collectief af; diverse bedrijven zijn al volop bezig om deze slag te maken. Alleen of in samenwerking met anderen, daar al dan niet bij geholpen door subsidieregelingen en effectieve samenwerkingsvormen met de (lokale) overheid. Het wachten is op het kantelpunt, waardoor duurzaam ondernemen – en langetermijnwaardecreatie – de norm wordt. Grote bedrijven die bezig zijn om duurzaamheid (verder) te verankeren in hun bedrijfsvoering en strategie kunnen hier overigens ook heel goed als inspiratie en rolmodel voor kleinere bedrijven fungeren. Kijk bijvoorbeeld naar bedrijven als Auping, Alfa Accountants en Adviseurs, Tony’s Chocolonely, WeTransfer en Triodos Bank. Ook kunnen bedrijven houvast vinden bij de Sustainability Reporting Standards van het Global Reporting Initiative (GRI), B Corp en de Value Reporting Foundation.
Norm en richting
Langetermijnwaardecreatie was uiteraard al een belangrijke doelstelling vanuit de Nederlandse Corporate Governance Code. Maar een doelstelling in een code is slechts een mooi begin. Waar het om gaat, is dat bedrijven langetermijnwaardecreatie echt op de radar krijgen, liefst vanuit intrinsieke motivatie, zodat dit voor hen de gangbare norm wordt voor hun strategie, hun dagelijkse bedrijfsvoering en de wijze waarop ze willen innoveren. Op 31 maart 2022 presenteerde de Europese Commissie een pakket voorstellen in het kader van de Green Deal om duurzame producten de norm te maken in de EU en circulaire bedrijfsmodellen te bevorderen. Norm en richting zijn dus duidelijk.
Frank van Ee, directeur corporate finance en Register Valuator bij Alfa Accountants en Adviseurs. De inhoud van dit artikel is onder meer ontleend aan de paper “Draagt economische waardecreatie bij aan de lange termijn waardecreatie van een onderneming”, geschreven ter afronding van het Supervisory Board Program (Commissarissencyclus) aan Nyenrode Business University.