Frans van Rooijen van Xyhlo uit Deventer heeft de eerste 100% circulaire houtcoating ter wereld ontwikkeld. De innovatie? Zijn biofinish is gebaseerd op schimmels. Deze vormen een laagje om het hout en beschermen het zo tegen zon, regen en andere invloeden. ‘Er is huivering, maar ik ben ervan overtuigd dat de bouwwereld volgt.’

Het gaat om de aureobasidium pullulans, een schimmel die op een duurzame manier hout kan beschermen. Die toepassing werd eind jaren 90 toevallig ontdekt. ‘Het kwam aan het licht tijdens het promotieonderzoek van dr. Michael Sailer aan de Universiteit van Hamburg. Het bleek dat op hout met lijnolie, bij afwezigheid van biociden, na enkele maanden een stabiel systeem van micro-organismen gevormd wordt. Deze laag, een zogenoemde biofilm, beschermt langdurig het hout. Deze technologie is in de jaren erna door TNO en later door mijn bedrijf Xylotrade verder ontwikkeld en gepatenteerd.’

Wereldwijd uniek

Volgens Van Rooijen is de biofinish ook uniek omdat het volledig is gebaseerd is op natuurlijke grondstoffen. ‘De meeste producten in de bouwmarkt werken juist tégen de natuur in. Daardoor komen er elk jaar honderdduizenden kilo’s gif in de natuur. Door het inzetten van een natuurlijk beschermingsprincipe voor hout op basis van lijnolie en functionele schimmels, combineren we wetenschap en natuur op een manier die nooit eerder is toegepast. Hoewel veel onderzoek gedaan is naar biofilms, zijn de meeste onderzoeken gericht op de preventie van biofilmvorming. Wij gebruiken juist die biofilm, dat is uniek en wereldwijd een innovatie in houtbescherming.’

Schimmel in een potje

Het concept is volgens Van Rooijen zowel uniek als simpel. ‘In het begin moet je het hout ieder jaar even nalopen met lijnolie, maar na een paar jaar hoef je niets meer te doen.’ De biofinish geeft het hout een donkerbruine tot zwarte kleur en wordt onder meer toegepast bij gevelbekledingen, geluidsschermen en tuinhuisjes. De schimmel voor de finish wordt gekweekt in Groningen, gaat vervolgens in Losser in een blik en Linova in Zutphen verzorgt de distributie. Vanuit daar wordt het verkocht onder de naam Fungi Force.

Cradle to cradle

De biofinish heeft volgens Van Rooijen nogal wat voordelen. ‘Het product bestaat voor honderd procent uit natuurlijke en lokale grondstoffen, er is minder onderhoud nodig omdat de levende beschermlaag zichzelf kan herstellen en het verlengt de levensduur van het hout met vele jaren. Als de levensduur dan uiteindelijk is verstreken, kan het hout volledig worden teruggebracht in de natuurlijke biologische kringloop omdat ons product niet chemisch is. Het is dus echt een circulaire coating.’

Huiverig

Hoewel het concept al ruim 20 jaar bestaat, is het zo’n zesenhalf jaar geleden voor het eerst toegepast bij Zorgcentrum Da Costa in Putten. ‘Ik merk dat de branche nog steeds huiverig is voor de toepassing van schimmels. Men vraagt zich af of er bijvoorbeeld geen paddenstoelen op groeien of van die donsjes. Dat is allemaal niet het geval. En als ze twijfelen zeg ik ‘Ga maar kijken in Putten’. Dan zijn ze overtuigd.’
In de Cleantech Regio staat één huis van een particulier die de biofinish heeft gebruikt. Maar ook StroBox heeft interesse en wil mogelijk in Olst-Wijhe onze finish toepassen.’

Opschalen

Xyhlo zelf is klaar om op te schalen. ‘De bouwwereld is van nature vrij conservatief. Innoveren brengt inderdaad risico’s met zich mee, maar je hoeft het niet direct toe te passen op honderden woningen. Een pilot met twee woningen kan óók en overleef je wel. Ik ben nu vooral een zendeling, maar het maatschappelijk sentiment draait onze kant op. Er worden ieder jaar stoffen verboden omdat ze schadelijk zijn voor het milieu. Grondstoffen worden schaarser en duurder. En hoewel lijnolie ook uit Oekraïne komt, vrees ik nog geen tekorten. Wij kunnen opschalen en als we dat doen, wordt óns product alleen maar goedkoper. Onze klanten zijn nu nog vooral bevlogen particulieren, maar ik ben ervan overtuigd dat de bouwwereld, woningbouwcoöperaties en overheden volgen.’