Medisch afval was al een grote uitdaging op het gebied van duurzaamheid. Door de coronapandemie is er nog een extra afvalberg van tienduizenden tonnen bijgekomen. Dat vormt – volgens de WHO – een extra bedreiging voor de volksgezondheid en het milieu [1]. Hoe kunnen we dit probleem oplossen? Door het zo gemakkelijk mogelijk te maken medisch afval in te zamelen, zodat materialen kunnen worden hergebruikt. Met dit idee wonnen vijf studenten van de Delhi Technological University de 2021-editie van de Service Design Challenge, geïnitieerd door Philips Experience Design. Vanwege COVID-beperkingen werd een deel van de prijs – een werkervaringsplek op de Philips High Tech Campus in Eindhoven – ingeruild voor een online stage. En dat opende spannende nieuwe deuren; zowel voor de studenten als voor Philips.

De vijf leden, Akshita Mishra, Akash Seth, Arnav Gupta, Raghav Byala en Ipshita Singh, gaan samenwerken met ziekenhuizen in de Benelux en elders in de wereld om na te gaan of hun concept toepasbaar is in de klinische praktijk.

Medisch afval logisch ontwerp

De studenten ontwikkelden een nieuwe service met de naam Radar X. Het doel: het proces van het weggooien en inzamelen van medisch afval zo efficiënt en economisch mogelijk maken. Met Radar X ontwierpen de studenten gedecentraliseerd netwerk voor het inzamelen van medisch afval, zoals gebruikte naalden.

“Medisch afval was voor ons een logisch onderwerp om ons op te richten; India produceert elk jaar 2 miljard ton afval, waarvan 15 procent medisch afval. Het grootste deel daarvan belandt op stortplaatsen, zoals de enorme locatie in het hart van onze stad, Delhi.”

“Toen we met het project begonnen, had iedereen het over de vaccinatiesnelheid, er was niet zo veel aandacht voor wat er daarna met de spuiten moest gebeuren. Als iedereen twee keer wordt gevaccineerd, zou dat een enorme berg afval betekenen.

We realiseerden ons dat we dit probleem niet in zijn geheel zouden kunnen oplossen, maar we konden wel kijken naar waar we de grootste impact zouden kunnen maken. Omdat het een service design challenge is moesten we een oplossing vinden in een service, een dienst. En dus niet in het ontwerpen van een product, zoals een pleister die gebruikt zou kunnen worden om mensen te vaccineren.”

De behoeften van gebruikers beter begrijpen dankzij Design Thinking

Het team ontdekte dat, ondanks strikte richtlijnen, scherp afval vaak vermengd raakt met algemeen afval. “Spuiten komen terecht bij verbrandingsovens, waardoor gevaarlijke giftige stoffen in het milieu vrijkomen. En als spuiten op stortplaatsen terechtkomen, komen ze vaak illegaal in omloop en ze worden hergebruikt, wat levensgevaarlijk is.”

Afvalwerkers lopen ook maar al te vaak verwondingen op door naaldenprikken als gevolg van onjuiste scheiding: “En ook meespeelt; door logistieke problemen zijn ze vaak gedwongen om biomedisch afval met hun blote handen te verzamelen.”

De principes van design thinking hielpen de studenten om de behoeften van de gebruikers beter te begrijpen. “Onze grootste uitdaging was om de bestaande take, make, waste-mentaliteit’ te vervangen en in te ruilen voor een circulair alternatief. We begrepen dat circulair niet altijd hetzelfde is als recyclen; het gaat om optimaal gebruik maken van hulpbronnen.”

De kans waar het winnende team mee kwam, was het gebruik maken van gezamenlijke diensten om het biomedisch afvalprobleem aan te pakken. Radar X is een complete oplossing voor de inzameling van scherpe naalden voor instellingen in de gezondheidszorg. De dienst heeft tot doel het verwijderingsproces van medisch afval efficiënter en economischer te maken door een gedecentraliseerd netwerk te bouwen dat de behandeling verdeelt over verschillende sterilisatie-installaties, in plaats van te vertrouwen op één centrale inzamelingseenheid:

Gedrag beïnvloeden om problemen op te lossen

Een van de belangrijkste lessen die de studenten tijdens het project hebben geleerd, is hoe het ontwerpen van een dienst kan helpen om gedrag te beïnvloeden, wat op zijn beurt kan helpen om een echt probleem op te lossen. “Een groot deel van het probleem waar we ons op richtten kan worden opgelost door het menselijk gedrag te veranderen. We moesten bijvoorbeeld de psychologie van verpleegkundigen begrijpen; wat kunnen we doen om hen te stimuleren om afval te scheiden? Bij service design gaat het er eigenlijk om het iemand gemakkelijk te maken de keuze te maken die jij wilt dat hij maakt – in dit geval het scheiden van spuiten van ander afval.”

Van de 70 studententeams van 41 scholen en universiteiten maakte team Radar X de meeste indruk op de jury. ‘De medische sector produceert een enorme hoeveelheid afval, en het probleem is duidelijk erger geworden door de COVID-pandemie’, aldus het juryrapport. Radar X doet goed werk door dat aan te pakken. We prijzen de moed om een complex en ‘onaantrekkelijk’ probleem aan te pakken dat niettemin onmiddellijke aandacht en actie vereist.

Hoewel het team de oplossing in een lokale context heeft ontwikkeld en ‘een levensvatbare oplossing voor dat scenario heeft geleverd’, is het concept in potentie ook in de rest van de wereld toepasbaar. Daarom nodigde Philips de winnaars uit om het concept verder te ontwikkelen tijdens een afstudeerstage.

Samenwerking met Nederlandse ziekenhuizen

“We waren zo onder de indruk van dit concept, dat we hen hebben uitgenodigd om te onderzoeken of we daadwerkelijk nieuwe diensten en bedrijfsmodellen kunnen ontwikkelen om het hergebruik van medische verbruiksartikelen binnen Philips aan te jagen”, aldus Elena Pupazan, Strategic Design lead for Circular Economy, die de challenge namens Philips coördineerde.

“Een belangrijk element is om rechtstreeks met ziekenhuizen samen te werken om erachter te komen hoe zij werken met herbruikbare producten, hoe zij omgaan met medisch afval en – het allerbelangrijkste – hoe dat op een duurzamere manier kan worden gedaan. Verschillende ziekenhuizen over de hele wereld hebben al toegezegd met de studenten samen te werken om hen bij dit onderzoek te helpen, waaronder het Erasmus MC in Rotterdam en het AZ Damiaan in Oostende.”

De studenten ervaren de stage als ‘super spannend’: “Niet alleen krijgen we ondersteuning van de professionals van Philips, maar we krijgen ook de kans om direct samen te werken met ziekenhuizen in de VS, Europa en India om te begrijpen hoe zij omgaan met biomedisch afval. We hebben van onze coach te horen gekregen dat onze dienst eigenlijk heel haalbaar is; het enige wat nu nog nodig is, is de daadwerkelijke uitvoering. Nu kunnen we dus niet wachten om verder te gaan en te zien of het kan bestaan in de klinische praktijk.”

Lees ook het interview met de winnaars van 2021: Grote problemen in hapklare brokken: zo kan design de wereld veranderen

[1] https://www.who.int/news/item/01-02-2022-tonnes-of-covid-19-health-care-waste-expose-urgent-need-to-improve-waste-management-systems