Om de klimaatdoelen voor de gebouwde omgeving te halen zijn er vooral veel technische vakmensen nodig. Voor het eerst is er nu ook in kaart gebracht welke technische vakmensen er precies nodig zijn. Zo zijn er o.a. isolatiemonteurs, zonnepanelenmonteurs, monteurs warmtenetten of energieprestatieadviseurs nodig. Dit blijkt uit de publicatie Klimaatbanen in de gebouwde omgeving, die door UWV in samenwerking met SBB en de SER/Taakgroep arbeidsmarkt en scholing Klimaatakkoord tot stand is gekomen. Op dit moment is er wel een groot tekort aan de benodigde vakmensen. Er is namelijk ook los van de klimaatdoelen veel vraag naar dit soort technici. Het aantal vacatures voor de relevante technische beroepen is de afgelopen tijd gestegen tot bijna 46.000 in het 3e kwartaal van 2021.
Klimaatdoelen gebouwde omgeving
Een van de sectoren waarover in het klimaatakkoord van 2019 afspraken zijn gemaakt is de gebouwde omgeving. Om minder CO2 uit te stoten moeten de ruim zeven miljoen bestaande huizen en 1 miljoen gebouwen beter geïsoleerd worden, van het aardgas afgehaald worden en op duurzame warmte- en energiebronnen aangesloten worden. Als eerste stap worden tot 2030 de eerste 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd. Daarnaast moeten er door het woningtekort rond de 100.000 nieuwe woningen per jaar worden gebouwd. Hiervoor zijn de komende jaren veel mensen nodig om de bestaande huizen te verduurzamen en tegelijkertijd de nieuwbouw energieneutraal te realiseren.
Soms gaat het daarbij om specifieke beroepen als isolatiemonteur, zonnepanelenmonteur, monteur warmtenetten of energieprestatieadviseur. Vaak ook is het uitvoeren van de klimaatwerkzaamheden een deel van een breder takenpakket. Zo worden isolatiewerkzaamheden ook wel door timmerlieden uitgevoerd, zorgen de elektriciens vaak voor het aansluiten van zonnepanelen op de meterkast en plaatsen installateurs ook warmtepompen. En ten slotte zijn er beroepen waarin werknemers niet zozeer zelf met klimaatwerkzaamheden bezig zijn, maar die wel nodig zijn ter ondersteuning, ontwerp en afronding van de verduurzaming (bijvoorbeeld grondwerkers, vloerenleggers, ontwerpers, werkvoorbereiders en calculatoren).
Andere relevante beroepen
Naast deze technische beroepen zijn er ook andere professionals nodig om het transitieproces te laten slagen. Om draagvlak te creëren onder bewoners en eigenaren zijn bijvoorbeeld communicatieadviseurs en gebiedsregisseurs nodig. Ook zijn er verduurzamingsadviseurs nodig om bewoners te adviseren over de verduurzaming. Maar ook beleidsmedewerkers ruimtelijke ordening bij gemeenten die gaan over planvorming en vergunningverleners zijn onmisbaar.
Veel vacatures en weinig kandidaten
In totaal zijn er 45 verschillende technische beroepen nodig voor de uitvoerig van de klimaatdoelen in de gebouwde omgeving. Er is een groot tekort aan dit soort vaklieden. Ook los van het klimaat is er namelijk veel behoefte aan dit soort vakmensen in de bouw en installatie. Voor deze beroepen stonden er in het derde kwartaal van 2021 bijna 46.000 vacatures uit. Welk deel daarvan betrokken is bij klimaatwerkzaamheden is moeilijk te zeggen, omdat er ook buiten de klimaatwerkzaamheden om vraag naar deze beroepen is. De arbeidsmarkt voor alle benodigde beroepen samen is zeer krap. Dit betekent dat het voor werkgevers nu heel lastig is om vacatures te vervullen omdat er meer vacatures zijn dan werkzoekenden. De meeste vacatures staan open voor werkvoorbereiders en calculatoren bouw en installatietechniek (4.700), loodgieters en installateurs (4.600), timmerlieden (4.400) en elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties (4.400).
Kansen voor overstapper door scholing
De grote vraag naar nieuwe vakmensen zorgt ervoor dat er veel kansen liggen om aan het werk te gaan in een klimaatbaan. Ook zijn er veel mogelijkheden voor omscholing en om te leren in de praktijk. Zo is het niet alleen mogelijk om een mbo-diploma te behalen, maar is het ook mogelijk om aan de slag te gaan door middel van een mbo-certificaat of praktijkverklaring. Een werkende of werkzoekende volgt dan een deel van de mbo-opleiding op de werkvloer. Leren en werken wordt zo gecombineerd.
Door het hele land heen zijn er ook opleidingstrajecten gestart waarin UWV, opleidingsinstituten en werkgevers samenwerken om ‘zij-instromers’ om te scholen tot een beroep dat nu hard nodig is. Een voorbeeld hiervan is het leerwerktraject tot monteur zonnepanelen in Groningen. De afgelopen twee jaar zijn daar 5 klassen gestart in de opleiding. In totaal zijn er 40 kandidaten met een baan uit de opleiding gekomen. Ook in het leerwerktraject tot Energieprestatieadviseur zijn 36 kandidaten omgeschoold tot energieprestatieadviseur.
Naast de bovenstaande opleidingstrajecten zijn er nog veel meer initiatieven die het mogelijk maken voor mensen om zich om te scholen naar een klimaatberoep. Zowel werkgevers als werkzoekenden kunnen voor advies en ondersteuning terecht bij UWV. Werkgevers kunnen contact opnemen met de WerkgeversServicepunten waar zij hulp kunnen krijgen bij het vinden van personeel. Werkzoekenden en werkenden die zich willen omscholen kunnen naar een van de 35 Regionale mobiliteitsteams voor hulp en ondersteuning in het vinden van een klimaatbaan.
De publicatie Klimaatbanen in de gebouwde omgeving maakt voor het eerst concreet zichtbaar welke vakmensen nodig zijn om de klimaatdoelen in de gebouwde omgeving te realiseren. Dit maakt het mogelijk om voor deze sector concrete wervings- en scholingsacties op te zetten, die zo hard nodig zijn om het tekort aan vakmensen aan te pakken. De publicatie Klimaatbanen in de gebouwde omgeving is een samenwerking tussen UWV, SBB en de SER/Taakgroep arbeidsmarkt en scholing Klimaatakkoord.
