Hernieuwbare energie uit bijvoorbeeld wind en zon lijkt dé uitkomst om aan de klimaatdoelen van Parijs te kunnen voldoen. Tegelijkertijd leidt die toename aan hernieuwbare energie tot onzekerheden op het gebied van de levering van die energie. Door de fluctuerende aard van dit soort bronnen zijn grote aanpassingen aan het energielandschap nodig. Dat is een uitdaging, maar brengt tegelijkertijd ook veel interessante innovatiekansen met zich mee.
Wie betaalt de rekening?
Het gebruik van hernieuwbare energiebronnen zet het energienet onder druk. Daar zien we nu al voorbeelden van: transportbedrijven willen hun wagenpark volledig vergroenen, maar kunnen simpelweg de laadinfrastructuur die daarvoor nodig is niet opzetten omdat het netwerk die vraag naar energie niet aan kan. Niet alleen het gebruik van energie levert dit soort problemen op; ook bij de opwek staat het net onder druk. Wanneer windturbines op een stormachtige dag overuren draaien, kan het netwerk dat toegenomen aanbod op een piekmoment lang niet altijd verwerken.
Om het huidige energienet zo aan te passen dat deze problemen worden ondervangen, is geld nodig. Maar wie moet die rekening betalen? Om de energietransitie betaalbaar te houden, kijkt de sector naar alternatieve aanpassingen. Het lokaal produceren en consumeren van energie is daarbij cruciaal.
Samenwerking is essentieel
Eén individueel bedrijf kan weinig beginnen bij de aanpak van dit soort grootschalige problemen, terwijl iedere organisatie uiteindelijk leveringszekerheid wil. Samenwerking in een samenwerkingsverband (een Local Energy Community, LEC) stelt bedrijven in staat kosten te delen en te profiteren van bijkomende voordelen voor de verschillende deelnemers.
In zo’n LEC worden zowel de gezamenlijk opwek als het verbruik van duurzame energie in een afgesproken gebied in kaart gebracht. Op basis van die inzichten kunnen vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd, zodat pieken in zowel de opwek als het verbruik worden opgevangen zonder dat het energie buiten de LEC daar hinder van ondervindt.
Organisaties binnen een LEC kunnen elkaars energie in dat kader met elkaar ‘delen’. Een boerenbedrijf dat massaal energie opwekt maar die energie niet altijd krijgt weggezet, kan energie delen met een andere organisatie binnen de LEC die op piekmoment een hogere energieconsumptie heeft. Wanneer het direct delen van die energie niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat het moment van opwek en de piek in verbruik niet met elkaar overeenkomen, kan overtollige energie in batterijen worden opgeslagen. Vooral bij zonne-energie zien we dat veel: energie die overdag wordt opgewekt, wordt in de nacht gebruikt om op dat moment stilstaande auto’s op te laden.
Een duurzame LEC kan niet zonder batterijopslag
Opgewekte energie kan op dit moment op de energiemarkt worden verhandeld: een constructie die voor veel LEC’s een grote financiële aantrekkingskracht heeft. Dat verdienmodel heeft echter geen lange houdbaarheidsdatum: wanneer opgewekte energie op grote schaal wordt teruggeleverd, krijgt het energienet het nog steeds zwaar te verduren. Om die belasting van het net te voorkomen, moet niet alleen gekeken worden naar teruglevering, maar juist naar peak shaving: het piekmoment afvlakken met de inzet van (lokaal) opgeslagen energie. En peak shaving is uiteindelijk óók financieel aantrekkelijk, omdat LEC’s die hun eigen energie opwekken en opslaan uiteindelijk een lagere aansluitcapaciteit nodig hebben en dus potentieel kunnen besparen op hun aansluitkosten.
Voor de grootschalige toepassing van die lokale energieopslag is de LEC essentieel, omdat er op voorhand investeringen nodig zijn. De grote containerbatterijen die benodigd zijn, zijn niet gratis. Dankzij het schaalvoordeel van een LEC kunnen deze kosten beter gefinancierd én verspreid worden.
De energietransitie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid
Duurzaam opgewekte energie gaat een steeds groter onderdeel uit maken van ons energieaanbod. Dat is belangrijk voor de energietransitie en een duurzame toekomst, maar levert ook uitdagingen voor het energienet op. Natuurlijk wordt het Nederlandse energienet gemonitord om uitval of piekbelasting te voorkomen, maar de échte leveringszekerheid wordt gegarandeerd door energieopslag. We moeten de energietransitie samen doorzetten: zowel de voordelen als de uitdagingen zijn een gedeelde verantwoordelijkheid. Alleen door lokale samenwerkingsverbanden zoals een LEC, is een kostenefficiënte energietransitie mogelijk die zinvol is voor iedereen.
Niels Lubbinge, Product Developer Product Life Cycle Management bij ENGIE Zakelijk