Uit onderzoek van Natuur & Milieu blijkt dat het grootste gedeelte (65%) van de supermarktverpakkingen niet of maar beperkt recyclebaar is. Toch is er ook goed nieuws: meer dan de helft van de verpakkingen die niet goed te recyclen is, wordt dat wél met een of twee simpele aanpassingen in het ontwerp van de verpakking. De organisatie onderzocht verpakkingen van producten die mensen veel gebruiken in het dagelijks leven, zowel huismerken als A-merken. Ze maakte daarbij een vergelijking tussen de grootste supermarkten van Nederland. ‘Zo moeilijk is het dus niet’, zegt Jelmer Vierstra van Natuur & Milieu, ‘als producenten en supermarkten een beetje beter hun best doen, levert dat al een enorme verbetering op.’
Morgen debatteert de Tweede Kamer over het gebruik van grondstoffen, daarbij staat ook recycling op de agenda. Natuur & Milieu hoopt dat het rapport politici aanmoedigt om scherpere afspraken te maken met de supermarkten en producenten van A-merken. ‘In het zogenoemde Plastic Pact hebben deze partijen met de overheid en ons afspraken gemaakt om zoveel mogelijk 100% recyclebare verpakkingen op de markt te brengen. Maar al deze mooie woorden ten spijt, moeten we concluderen dat supermarkten en producenten als het erop aankomt marketing en gebruikersgemak toch vóór duurzaamheid laten gaan’, aldus Vierstra, programmamanager Circulaire Economie bij Natuur & Milieu. Alle supermarkten die in het onderzoek zijn betrokken hebben het Plastic Pact onderschreven.
Supermarkten
Huismerken doen het op recyclebaarheid beter dan de A-merken. Onderling zijn de verschillen tussen de supermarkten niet groot. In vergelijking met de andere supermarkten scoren Jumbo en Ekoplaza het slechtst als het gaat om de recyclebaarheid van plastic verpakkingen: het aantal verpakkingen dat niet te recyclen is ligt hoger en het is ook moeilijker om de verpakkingen wel goed recyclebaar te krijgen. De onderzoekers keken ook naar de weggooi-instructie voor de consument. Daaruit bleek dat Jumbo en Albert Heijn voorop lopen met een heldere en volledige weggooi-instructie, bij Ekoplaza en Lidl echter ontbreekt bij het overgrote deel van de verpakkingen goede informatie.
Downcycling
Uit de analyse van Natuur & Milieu blijkt gelukkig ook dat er een forse verbetering mogelijk is. Meer dan de helft van de probleemverpakkingen is met een simpele aanpassing wél goed recyclebaar te krijgen. Een voorbeeld is het etiket. Als dat van papier is, en vastgelijmd zit op plastic, zit dat recycling in de weg. Een tweede voorbeeld is de wikkel, zoals je die bijvoorbeeld ziet rondom flessen wasmiddel. De wikkel is vaak van een ander materiaal gemaakt, waardoor de sorteermachine verstoort raakt. Een verpakking die niet te recyclen is, eindigt in de verbrandingsoven met een flinke uitstoot van CO2 en andere schadelijke gassen tot gevolg. In het beste geval wordt het plastic ‘gedowncycled’. De kwaliteit wordt lager en het plastic kan alleen nog maar voor eenmalige toepassingen als plastic opvulmiddel of bermpaaltje worden gebruikt. Aangezien er een teveel aan dit soort plastic is, wordt het vaak alsnog verbrand.
Oproep aan de overheid
Natuur & Milieu wil dat de overheid beleid maakt dat ervoor zorgt dat supermarkten en producenten alleen nog maar verpakkingen maken die goed recyclebaar zijn. ‘Verpakkingen moeten daadwerkelijk recyclebaar zijn tot een vergelijkbaar materiaal of toepassing. De kwaliteit van de plastics moet behouden blijven, anders is er geen sprake van effectieve recycling van grondstoffen’, aldus Vierstra. De organisatie vindt ook dat er te weinig gebeurt om herbruikbare verpakkingen gewoongoed te maken onder consumenten. In het onderzoek kwamen herbruikbare verpakkingen nauwelijks naar voren. ‘Uiteindelijk is een herbruikbare verpakking natuurlijk nog beter dan een wegwerpverpakking. Dus moedig consumenten dan ook aan om herbruikbare verpakkingen te kiezen. Geef korting aan de consument die kiest voor hervulbare sapflessen of herbruikbare groente en fruitzakjes.’
