Dat we op korte termijn moeten overstappen van fossiele naar hernieuwbare energie om heel snel de CO2-uitstoot te verlagen staat buiten kijf. Ook op de VN-klimaattop die op dit moment in Glasgow plaatsvindt, ligt veel nadruk op de energietransitie. Zorg echter dat deze transitie naar hernieuwbare energie op een verantwoorde manier plaatsvindt, met respect voor mens en natuur.
De vraag naar metalen en mineralen die nodig zijn voor de productie en opslag van groene energie stijgt explosief. De Wereldbank schat dat de productie van sommige van deze mineralen in 2050 met bijna 500% gestegen zal zijn. Er komt dan ook een moment dat er simpelweg niet genoeg meer in de grond zit om aan deze enorme vraag te voldoen. Minder verbruiken en meer recyclen is dan ook noodzakelijk.
Mensenrechtenschendingen en biodiversiteitsverlies
Het winnen van metalen en mineralen gaat vaak gepaard met mensenrechtenschendingen en biodiversiteitsverlies, vooral door ontbossing, vervuiling en gedwongen ontheemding. Deze kant van groene energie mag niet over het hoofd gezien worden. Om op een verantwoorde manier de benodigde grondstoffen voor de energietransitie te winnen zijn drie zaken nodig: transparantie, sterke lokale wet- en regelgeving en vrijwillige en verplichte duurzaamheidsstandaarden voor bedrijven.
Transparantie in de keten
Voor het verantwoord beheer van grondstoffen is transparantie in de hele keten cruciaal, van de besluitvorming bij de vergunningverlening tot het winnen en verwerken van de materialen. Elk bedrijf dat producten uit de mijnbouw verwerkt, moet weten waar en onder welke omstandigheden de delfstoffen gewonnen worden. Convenanten voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO-convenanten) kunnen daarin een rol spelen.
Sterke wet- en regelgeving
Internationale standaarden en (nationale) wet- en regelgeving in relatie tot mijnbouw kunnen en moeten beter nageleefd worden. Belangrijke natuur- en waterwingebieden, kwetsbare ecosystemen en door inheemse bevolking beheerde gebieden zouden moeten worden uitgesloten van mijnbouw. Land- en inspraakrechten van de inheemse bevolking en lokale gemeenschappen moeten worden gerespecteerd.
Duurzaamheidsstandaarden
Behalve bestaande wet- en regelgeving zijn er ook vrijwillige duurzaamheidsnormen, zoals IRMA, waar mijnbouwbedrijven zich aan kunnen committeren. Deze sectorstandaarden stellen vaak hogere eisen aan duurzaamheid dan nationale wet- en regelgeving. Bedrijven doen er goed aan zich publiekelijk te verbinden aan dit soort standaarden en richtlijnen, mede doordat steeds meer investeerders eisen op dit gebied stellen.
Laten we zo snel mogelijk werk maken van de energietransitie, maar wel één zonder verliezers.
Mark van der Wal, Senior Expert Ecosystems & Extractives bij IUCN NL, de Nederlandse tak van de internationalie unie voor natuurbescherming IUCN.