Uit de Nederlandse Innovatie Monitor 2021 van Amsterdam Centre for Business Innovation van de Amsterdam Business School van de UvA blijkt dat het Nederlandse bedrijfsleven optimistisch is over het herstel na de coronacrisis. Bedrijven pakken door met de digitale transformatie en het niveau van radicale innovatie bevindt zich op een niet eerder gemeten niveau. In deze editie van de Monitor was er in het bijzonder aandacht de transitie naar een duurzame economie. Hieruit blijkt dat de klimaatambitie van het Nederlandse bedrijfsleven verder gepolariseerd raakt: enerzijds is het aandeel klimaatambitieuze bedrijven met 7 procentpunt gestegen, anderzijds groeit de groep bedrijven die deze ambitie niet heeft met bijna 9 procentpunt. In de Nederlandse Innovatie Monitor 2021 zijn ruim 600 leidinggevenden uit het Nederlandse bedrijfsleven ondervraagd over de stand van zaken op het gebied van innovatie in hun organisatie.
Nederlandse bedrijven zijn opvallend positief over het herstel van de coronacrisis. De omzetverwachtingen zijn in alle sectoren hoger dan vorig jaar en vrijwel alle sectoren verwachten een groei van 10 procent of meer, maar de verschillen tussen bedrijven binnen sectoren zijn groot. De digitale transformatie die door veel bedrijven vorig jaar (gedwongen) is ingezet zet zich voort — met name de adoptie van nieuwe digitale technologieën, maar ook creëren van nieuwe vormen van waardecreatie en organisatiebrede veranderingen winnen aan belang. De mate waarin bedrijven bezig zijn met exploratieve innovatie bevindt zich op het hoogste punt sinds de start van de Monitor. Exploitatieve innovatie nam gelijktijdig toe en blijft in absolute zin de dominante innovatievorm. Verder blijkt dat bedrijven die hoger scoren op exploratieve en exploitatieve innovatie beter door de coronacrisis komen.
In deze editie van de Monitor was er in het bijzonder aandacht de transitie naar een duurzame economie. Hieruit blijkt dat de klimaatambitie van het Nederlandse bedrijfsleven verder gepolariseerd raakt: enerzijds is het aandeel klimaatambitieuze bedrijven met 7 procentpunt gestegen, anderzijds groeit de groep bedrijven die deze ambitie niet heeft met bijna 9 procentpunt. Het gemiddelde jaartal dat bedrijven opgeven is amper gewijzigd ten opzicht van de vorige editie. Ook blijkt dat praktijken op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) vaker wel dan niet worden toegepast, maar dat er op een aantal gebieden —zoals beleid rondom schade aan mens en natuur of het diversiteits- en inclusiviteitsbeleid— nog veel te winnen valt. Maar liefst een kwart van de bedrijven verwacht de klimaatambities deze eeuw niet te halen. ‘Nederlandse bedrijven prefereren economische doelstellingen boven maatschappelijke doelstellingen; winstgevendheid vormt nog steeds de belangrijkste drijfveer’, aldus onderzoeksleider Henk Volberda. ‘Hoewel maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog op agenda staat voor het Nederlandse bedrijfsleven, blijft de aandacht voor schade aan mens en natuur, gecertificeerde milieusystemen en formeel diversiteitsbeleid achter.’
MVO-praktijken worden toegepast, maar op sommige gebieden valt nog veel te winnen
In de Monitor is gevraagd in hoeverre Nederlandse bedrijven praktijken gerelateerd aan maatschappelijke verantwoord ondernemen (MVO) toepassen. De MVO-praktijken worden vaker wel dan niet toegepast, maar op een aantal gebieden valt er nog veel te winnen. Zo wordt de schade aan mens en natuur vaak nog niet gemeten, zijn er nog relatief weinig bedrijven met een gecertificeerd milieubeheerssysteem en valt ook op dat bijna de helft van de bedrijven het diversiteits- en inclusiviteitsbeleid nog niet geformaliseerd heeft. Daartegenover besteden veel bedrijven aandacht aan MVO op hun website, stellen zij vrijwel allemaal budget beschikbaar voor de ontwikkeling van het personeel en houdt meer dan de helft van de bedrijven al stakeholderdialogen. Voor elke MVO-praktijk geeft slechts een beperkt aantal bedrijven te kennen dat deze niet van toepassing is op hun organisatie.
Winstgevendheid blijft het belangrijkste verantwoordelijkheidsgebied voor bedrijven
Volgens de in de literatuur gangbare methode voor het meten van de drijfveren van organisaties, zijn managers gevraagd om tien punten te verdelen over vier verantwoordelijkheidsgebieden gerelateerd aan winstgevendheid, moraliteit, juridisch en ethisch handelen. Zowel in de vraag naar wat voor de organisatie belangrijk is (inzet) en wat het succes van de organisatie bepaalt, komt winstgevendheid als de belangrijkste drijfveer naar voren.
Over de Nederlandse Innovatie Monitor
De Nederlandse Innovatie Monitor 2021 wordt uitgevoerd door het Amsterdam Centre for Business Innovation van de Amsterdam Business School van de UvA, onder regie van prof. dr. Henk Volberda, hoogleraar Strategie & Innovatie en directeur van het Amsterdam Centre for Business Innovation. SEO Economisch Onderzoek heeft de monitor uitgezet en de analyses gedaan. In de Nederlandse Innovatie Monitor 2021 zijn ruim 600 leidinggevenden uit het Nederlandse bedrijfsleven ondervraagd over de stand van zaken op het gebied van innovatie in hun organisatie. Thema’s zoals het herstel van de coronacrisis, de digitale transformatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen stonden dit jaar centraal. Daarnaast hebben alle respondenten de eigen organisatie gescoord op onder andere verschillende innovatievormen, digitale vaardigheden, de drijfveren van de organisatie, en hun investeringen in onderzoek & ontwikkeling (R&D), informatie & communicatietechnologie (ICT) en ontwikkeling van personeel.
